Afb.l. Arrestatie van een heks, Howard Pyle
en Victor Bernstrom, 1883.
dat die man hun niet gezegd had dat het
kind betoverd was, maar ze een drankje
had gegeven waarvan het kindje een paar
keer per dag een lepel moest innemen.
Het hele dorp ging zich er mee bemoeien.
Adriaan had aan Janneken Versluijs in
Ellewoutsdijk verteld dat Hester zijn kind
betoverd had. Ook dat Hester eens een
koek gebakken had en daarvan een stuk
aan een zekere Pieterken had willen geven,
die het geweigerd had. De kerkenraad vond
het niet nodig om Janneken te gaan onder
vragen. Maria Jans zou gezegd hebben dat
toen Adriaan in Vlaanderen was, de waar
zegger tegen hem gezegd zou hebben: Wat
doe je hier Jacob den Barbier uwen mees
ter weet soo wel als ick dat u kint betoovert
is en oock wie het gedaen heeft. Natuurlijk
werd er ook flink ruzie gemaakt. Tanneken
had Hester uitgescholden voor een vodde
en gezegd dat het haar speet dat ze haar
ooit gekend had. Ze verweerde zich door te
zeggen dat ze dit alleen gedaan had nadat
Hester Adriaan een schelm, dief en straet-
schender genoemd had.
De kerkenraad besloot alle drie het avond
maal te ontzeggen, maar niet voordat ze
een lange preek moesten aanhoren, waarin
hen gezegd werd dat ze niet zo lichtvaar
dig moesten oordelen over anderen en met
aanhaling van Jesaja 8 vers 19, dat ze met
hun handelen God afvielen en de creature
aanhingen. Ze beloofden zich voortaan te
zullen gedragen. Adriaan en Janneken
verhuisden naar Vlissingen. Ze deden dit
waarschijnlijk halsoverkop want ze vroe
gen Maatje Engels hun attestatie te rege
len.
Dergelijke gevallen van vermeende to
venarij kwamen vaker voor. In 1642 be
schuldigde Harman Harmansen Cappaert,
secretaris van Borssele, zijn dorpsgenote
Esther Barents van toverij. Hij zou haar
wel in water willen beproeven, een onfeil
baar middel om heksen te ontmaskeren.
Hij heeft zich later met haar verzoend,
maar nog geen maand daarna beschuldigde
hij Samuel Barendsen ervan in een tover-
boeck te lesen. Samuel was afkomstig van
Stettin en was in 1621 in 's-Heer Arends-
kerke getrouwd met Commerken Cornelis,
een jongedochter uit 's-Heer Arendskerke.
Ondanks dat Samuel in voorgaande jaren
ouderling in Borssele geweest was, lag hij
geregeld met de kerkenraad overhoop en
werd zelfs nog in 1661 gecensureerd. Zijn
vrouw kon ook niet zo best met de heren
opschieten. Toen ze eens vermaand was
omdat ze op een bruiloft gedanst had, ver
klaarde ze dat ze liever naar de dansschool
ging dan naar de kerk. Geen uitspraak
om jezelf populair te maken. Ik heb niet
kunnen vinden of Esther Barents verwant
was aan Samuel, maar het ligt wel voor de
hand.
28
Aunnmicn a »mu
