eerste was 'de aanlegger van het spel' en
gaf geen antwoord op de vraag wie nu de
gemeentevergadering wilde bijeenroepen.
Braamse ontkende alle betrokkenheid.
Terwijl Van der Zoo met de diakenen
twistte, vergaderde zich een groep van
ongeveer dertig mensen bij de pastorie, die
een gesprek met hem wilde. De dominee
begaf zich naar buiten en vroeg wat er aan
de hand was. Dirk Bik die zich opwierp
als spreker stelde twee vragen. Op de
eerste, waarom er geen vergadering mocht
plaatshebben, gaf Van der Zoo een bedaard
antwoord, waarmee de meesten tevreden
waren. Bik, enigszins heetgebakerd, kwam
daarna met de vraag waarom Loene niet
mocht oefenen. Van der Zoo antwoordde
dat, wanneer deze zo nu en dan eens een
oefening zou houden, hij dat niet zou
verhinderen, maar een oefenaar die elke
zondag zou preken en een vast tractement
had, dat was niet aan de orde. Daarover
moest het oordeel van de classis worden
gevraagd. De gemeente moest ermee
instemmen dat alles op kerkordelijke wijze
zou verlopen. Men moest in Kats eerst
maar eens zorgen voor een goede voorlezer,
die ook betaald moest worden. Naar de
indruk van Van der Zoo vertrokken de
mensen tevreden naar huis. Hij was echter
nog maar nauwelijks de pastorie binnen
gegaan of daar kwam Bik weer terug.
Die vroeg hem op de man af of Loene nu
een oefening mocht houden of niet. Van
der Zoo gaf Bik geen toestemming. Die
riep de gemeenteleden echter bij elkaar
in de plaatselijke herberg en vertelde dat
de predikant er geen bezwaar tegen had
dat Loene zou spreken. Dat gebeurde
en na die dienst bleef men bij elkaar en
stelde men Loene aan tot oefenaar. Zijn
tractement werd bepaald op vijftig Pond
Vlaams per jaar. De aanwezigen waren
echter onvermogend en niet in staat om
dat bedrag op te brengen. Ze benoemden
een commissie, die de financiële kant zou
regelen. Die zou de andere dag de grote
boeren van het dorp langs gaan om een
bijdrage. Op zich was daar kerkrechtelijk
niets op tegen. Juist in die periode was
het mogelijk geworden om de financiële
zaken van de kerkenraad over te hevelen
Afb. 1. De Nederland Hervormde Kerk
te Kats. (Alle afbeeldingen: collectie
gemeentearchief Goes.)
de kerkenraadsleden van niets. Die
diaken handelde volstrekt op eigen
houtje. Ouderling I. van den Berge zocht
onmiddellijk de predikant in Kortgene op
en kreeg het advies om geen vergadering
van de kerkenraad te beleggen en het
kerkgebouw gesloten te houden. De gang
van zaken was volstrekt onwettig.
Op de bewuste maandag vervoegden Loene
en twee diakenen zich bij Van der Zoo,
die naar Kats was gegaan. Op hoge toon
vroegen zij waarom de 'director' de door
hen uitgeroepen vergadering verhinderde.
De predikant deelde vlakaf mee, dat hij
aan hen geen verantwoording schuldig was
en dat ze onmiddellijk moesten weggaan.
Daarna sprak hij met de diakenen
Johannes Koole en Jan Braamse. De
33
