Afb. 2. Het slot te Baarland. nis uit Oudelande dat de charme van De Zak voor haar vooral lag in de beslotenheid van het gebied en de nog steeds aanwezige saamhorigheid in de kleine gemeenschap pen. Landschappelijk gezien had voor haar De Zak een menselijk maat die haar deed denken aan vroeger dagen toen het gebied nog niet door de molen van de ruilverkave ling heengegaan was. Deze gedachten slui ten naadloos aan bij een passage die de fi losoof Ad Verbrugge over zijn jeugd schreef. Zijn grootouders woonden in Baarland. Hij schreef: Als ze ons na een bezoek uitzwaai den had ik als kind een weeïg gevoel. Ik kan er nog tranen van in mijn ogen krijgen, zo als ze daar dan stonden voor dat huisje. Als kind vond ik het wreed ze achter te laten in een dorp van vroeger. Mijn grootouders ston den symbool voor een tijd die weg was, die nooit meer terug zou komen. Veilig en zorg zaam, kleinschalig en langzaam. Zo maar twee ontboezemingen over een dorp in De Zak. Het laat een hunkering zien naar so- lidariteitssamenlevingen waarvan we in de vorige eeuw afscheid hebben genomen. De hang naar het verleden heb ik in dit boek toch een beetje gemist. Ook vond ik bij de toelichting van het mooie fotowerk niet terug dat sommige dorpen als het ware nog het silhouet van vroeger dragen. Wel zijn historische elementen in de liedjes te rug te vinden, zeker bij Peter Dieleman en ook worden enkele 'kenmerken' door Engel Reinhoudt genoemd die in directe relatie staan met het verleden. In het geheel van het boek is het historisch-karakteristieke van dit gebied toch onderbelicht gebleven. Grote moeite heb ik verder met de geringe aandacht die wordt besteed aan het fiets- knooppuntennetwerk. Het lijkt er nu bijna op dat het fietsen in het boek wordt gezien als een afgeleide van wandelen. Als fervent fietser heb ik zelf de afgelopen jaren dui zenden kilometers door De Zak afgelegd. Het wegennet heeft een speels karakter met een lekkere doorloop om snelheid te kunnen maken. Het is er altijd rustig en er zijn nooit lange eentonige stukken bij wind tegen. De ontwikkeling van de fietsnetwer- ken in Nederland en België is een belang rijke innovatie geweest voor het ontsluiten van het minder bekende landschap. Het eerbetoon voor de uitstekende fietsmoge- lijkheden in De Zak is in het boek dan ook te minimaal weergegeven. Ik begrijp dat niet. Het behoeft toch nauwelijks betoog dat het fietsnetwerk en het ter beschikking komen van trapondersteuning voor senio ren er mede toe hebben geleid dat De Zak voor velen de afgelopen jaren bekend ter rein is geworden. Ik ken mensen - ouderen, want jongeren zie je er veel minder - die 46

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2012 | | pagina 48