Licht: De Coöperatieve Vereniging voor Elektrische Centrale Verlichting te Nieuwdorp en Omgeving Hans van Dam In het begin van de twintigste eeuw wer den - niet alleen op de Bevelanden - de meesten huizen nog verlicht met kaarsen en petroleumlampen. De straten werden in de winter verlicht door petroleumlan- taarns. In Nieuwdorp was het de taak van Cent Traas om die lantaarns aan te steken. In de zomer werden de lantaarns binnenge haald en kon Cent ze onderhouden. Iedere week kwam de 'De Automaat', ofwel de petroleumboer langs de deur met blikken van tien liter petroleum. De tijd van elektrische verlichting kwam snel naderbij toen petroleum tijdens de Eerste Wereldoorlog steeds schaarser en f- 5-/ Afb. 1. Een paar mannen in een paal aan de Schippersweg. Deze foto dateert van een datum na het Coöperatietijdperk. De foto is waarschijnlijk gemaakt door G. Smit. (Col lectie H. van Dam.) daarmee duurder werd. Aangestoken door vergelijkbare initiatieven in de omgeving besloot een aantal inwoners van Nieuw dorp in 1917 tot het oprichten van een coö peratieve vereniging voor elektrisch licht. Een dapper besluit dat helaas niet zou opleveren wat men ervan had verwacht. Het initiatief resulteerde uiteindelijk op 13 september 1918 in het verzoek aan de gemeenteraad van 's-Heer Arendskerke om houten geleidingsmasten te mogen plaat sen. Toen dit voorstel werd goedgekeurd, was de Coöperatie een feit. In het bestuur vinden we ondermeer de volgende namen terug; Marien de Dreu (wagenmaker, loondorser); Minderhoud (aannemer) en dokter Abraham Gelderblom die als pen ningmeester staat vermeld. De doelstelling van de Coöperatie was: De verlichting binnen en buitenshuis doormid del van elektriciteit en het leveren van elec- trischen stroom voor krachtwerktuigen in het dorp Nieuwdorp en omgeving. De motor die de elektrische stroom moest opwekken stond opgesteld in een schuur aan de Achterweg. De Coöperatie nam Machiel Steketee voor een weekloon van 24,- in dienst om de motor aan de praat te houden en het geld voor de stroomleve- ring te innen. De functie van machinist werd later ook nog bekleed door Johannes de Jager, Adrie de Kok, Marien van de Berge en Jan Minderhout. Aannemer Chris Minderhout heeft de lan taarnpalen geplaatst voor 2,50 per paal. Ze werden neergezet door onder andere Jaap Wiskerke, Willem Minderhout en Arjaan de Kok. Die laatste heeft ook de draden getrokken. Die zaten aan de paal gemonteerd op niet-geleidende porseleinen klossen. Vanaf 1919 zien we op foto's van het dorp dan ook diverse palen waarlangs de boven grondse leidingen naar de lichtpunten wer- 41

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2012 | | pagina 45