Duitse militaire standrechtelijke executies
in Zeeland
september-december 1944
Afb.2. Omslag van het boek.
geheugen van rampspoed. De oorlogsjaren
raakten hierdoor wat verdrongen. Echter,
de laatste jaren verschijnen gelukkig meer
werken over de Tweede Wereldoorlog, die
deze hiaten opvullen. Het laatste boek van
Sakkers is hier een goed voorbeeld van.
In september 1944 was Zeeland voor het
Duitse leger een frontgebied geworden.
Antwerpen werd op 4 september door de ge
allieerden veroverd en het Duitse leger kreeg
van hogerhand de opdracht om de oevers van
de Westerschelde, Zeeuws-Vlaanderen en
Walcheren, tot het uiterste toe te verdedigen.
Dit om te voorkomen dat de Westerschelde
als toegang tot de strategisch belangrijke
Antwerpse havens in geallieerd bezit zou
komen. Om zoveel mogelijk greep op de
Zeeuwse eilanden te krijgen, kondigde de
Duitse bezetter in september 1944 een nood
situatie af. Deze noodsituatie maakte de weg
vrij voor het doorvoeren van het standrecht.
Het standrecht is, als onderdeel van het in
ternationale militaire recht, feitelijk alleen
bedoeld voor militairen om de discipline te
handhaven, in de soms moeilijke situaties
die zich in een frontgebied kunnen voordoen.
Echter, in Zeeland werd het standrecht ook
gebruikt om burgers voor het gerecht te bren
gen, als waarschuwing om zich niet tegen
de Duitse bezetter te keren. Sakkers brengt
in zijn boek voor het eerst de executies van
Zeeuwse burgers uitvoerig voor het voetlicht.
Om een goed begrip te krijgen van het be
grip standrecht in de moderne tijd begint
Sakkers met een beschrijving van de uitvoe
ring van het standrecht tijdens de Eerste
Wereldoorlog. In het tweede hoofdstuk stapt
hij over op de Tweede Wereldoorlog en gaat
hij in op de strijd om de Westerschelde
in oktober 1944. Na de terugtrekking uit
Normandië en de chaotische oversteek
vanuit Zeeuws Vlaanderen verzamelden
veel Duitse troepen zich in Zeeland. Dat de
discipline vaak moeilijk te handhaven was,
wordt duidelijk als in oktober en november
1944 op Walcheren zes Duitse militairen
standrechtelijk worden geëxecuteerd. In een
apart hoofdstuk beschrijft Sakkers de exe
cuties van vijf burgers in Terneuzen. Deze
burgers, medewerkers van Rijkswaterstaat,
probeerden in de chaos van Dolle Dinsdag
de sluizen van Terneuzen van vernieling te
redden door de springladingen te verwijde
ren. Ze werden echter op heterdaad betrapt
en ter plekke doodgeschoten. Hoewel hier
geen sprake was van een standrechtelijk
executie wordt hier in het boek uitgebreid
aandacht aan besteed.
In een hoofdstuk over de fusillades in de
duinen van Valkenisse worden de executies
beschreven van mannen die, in afwach
ting van de geallieerde troepen, op Noord-
Beveland alvast wapens verzamelden en
Duitse militairen gevangen namen. Na
een grondig onderzoek werden deze man
nen voor het standgerecht in Vlissingen
gebracht en uiteindelijk geëxecuteerd in
de duinen bij Valkenisse. Sakkers besteedt
ook aandacht aan de Duitse militairen die
als rechter optraden bij deze zittingen. De
Oberstabsrichter Wehdeking wordt door hem
biografisch nauwkeurig beschreven waarbij
Aspekt Hans Sakkers
47
