naam van de ambachtsheer als opdracht
gever prijkt ook nu nog op de voorzijde van
het doksaal, maar de kosten zijn volledig
in de rekening van de kerk verantwoord.
Voor de Kloetingse kerk was dat niet be
zwaarlijk, want de financiële middelen
waren ruimschoots toereikend. De wil van
de ambachtsheer, die tevens de functie van
rendant van de kerk uitoefende, was wet.8)
In Wemeldinge was sprake van een te
genovergestelde situatie. De kerk was
armlastig, had zelfs oude schulden die niet
konden worden afbetaald. Maria Coomans
droeg 'haar kerk' een warm hart toe. Van
daar dat ze de Wemeldingse kerk in haar
testament goed bedacht. In de eerste plaats
kreeg de kerk een bedrag van Vis. 700,
bestemd om de oude schulden af te lossen.
Verder één van haar zes in Zuid-Beveland
gelegen hofsteden, de in Wemeldinge
gesitueerde Stelhoeve. Uit de jaarlijkse
pachtopbrengst van deze boerderij kon
voor geruime tijd het onderhoud van het
kerkgebouw worden bekostigd. Om dit op
langere termijn zeker te stellen waren er
twee voorwaarden aan verbonden: 1. de
Stelhoeve mocht nooit worden bezwaard
of verkocht; 2. er mocht voor rekening van
de kerk nooit een orgel in de kerk worden
geplaatst.
Zonder deze voorwaarden zouden de kerk
meesters of hun opvolgers zomaar in een
euforische stemming kunnen komen en,
kijkend naar Kloetinge, óf de Stelhoeve
verkopen en een kostbaar orgel in de kerk
plaatsen, óf de pachtopbrengst aanwenden
voor de aanschaf van een orgel. Dat moest
voorkomen worden.
De behoedzaamheid van Maria Coomans
was voor de hand liggend. We moeten let
ten op de datum waarop de orgelclausule in
het testament werd opgenomen, 24 maart
1787. Dat was twee maanden voordat het
orgel in de kerk van Kloetinge in gebruik
werd genomen. Maria Coomans was zeer
goed op de hoogte van alles wat zich in
Goes en op de omliggende dorpen afspeel
de. Haar buurman op de Grote Markt, de
Kloetingse ambachtsheer Zijwert Diederik
van der Bilt en diens beweegredenen, zal
ze uitstekend gekend hebben. Ze heeft zich
op geen enkele wijze aan hem willen spie
gelen.^
-J
O. 6uri OJ -/era-?"1
1'ZZl*^ ^Cc^i ZiZ.
Afb. 3. Passage uit de brief van mr. L.P. van de Spiegel aan zijn mede-executeur Leijn Dijk-
wel over de opening van het testament, gedateerd 12 augustus 1791. (Gemeentearchief Goes,
dossier mr. L.P. van de Spiegel, nr. DA 32.)
9
