Maria Coomans (1717-1791), een bijzondere vrouw in
het achttiende-eeuwse Goes.
Ik kreeg zo de indruk dat Maria Coomans zich wel liet raadgeven, maar verder
niets liet voorschrijven
G.J. Lepoeter
Het is niet overdreven om te stellen dat
Maria Coomans een bijzondere vrouw ge
weest is. Een alleenstaande vrouw in de
toenmalige door mannen gedomineerde
maatschappij, intelligent, zeer vermogend
en daardoor invloedrijk, behoedzaam en
doordacht optredend, maar ook meelevend
en sociaal bewogen. We weten een heleboel
over haar, maar er blijven ook vragen. Hoe
kwam het dat ze haar hele leven ongehuwd
bleef? Waarom waren in de veelheid van
neven en nichten Leijntje en Tannetje de
Windt, de twee dochters van wijlen haar
neef, de zeilmakersbaas Pieter de Windt,
haar uitverkoren erfgenamen? Zonder
twijfel haar lievelingsnichtjes.2' Wat was
de drijfveer dat ze per se begraven wilde
worden in het graf van haar al vele jaren
geleden overleden ouders? Ze formuleerde
dat als volgt: Sijnde des niettemin mijne ex
presse begeerte dat mijn Ligchaam na mijn
overlijden begraven werde bij Wijlen voor-
schreve mijne teder beminde ouders de heer
Jacob Coomans en Mejuffrouw Johanna du
Mont, en dus in het graf No. 52 in de ne-
derkerk of nu Sogenaamde Wandelkerk der
groote kerk deser Stad voornoemd. Ze zegde
de kerkmeesters een bedrag van Vis. 400
toe om er voor te zorgen dat dit graf nooit
zou worden geruimd en aan iemand anders
beschikbaar zou worden gesteld.3'
In 1998 hebben we het spraakmakende
testament van Maria Coomans in een
uitvoerige publicatie voor het voetlicht ge
bracht. De aanleiding hiertoe was de actua
liteit van het 32ste legaat en het feit dat het
testament na vele jaren spoorloos te zijn
geweest, weer herontdekt was.4'
Waarom dan nu opnieuw deze aandacht?
In de eerste plaats is er pas na het verschij
nen van het boek meer inzicht gekomen in
de (meest waarschijnlijke) reden waarom
de gewraakte en eindeloos betwiste orgel
clausule in het testament werd opgenomen.
Voldoende belangrijk om daar een toelich
ting op te geven.
Dan is er verder de boedelbeschrijving
van Maria Coomans, na haar overlijden
opgemaakt door de notaris Cornelis Dijk-
wel Marinuszoon. Tot een analyse van dit
document is het destijds niet gekomen. Dat
blijkt niettemin zeer de moeite waard te
zijn. Het geeft ons een aardig inkijkje in
de inrichting van een achttiende-eeuwse
patriciërswoning en in het leven van de
erflaatster.5'
Afb. 1. Het woonhuis op de Grote Markt,
nu café De Post, Grote Markt nummer 16.
(Foto's 1 en 4: T. Lepoeter-Boes.)
7
