Over de beschrijving van Reimerswaal door Jacob van
Deventer
Adri Mackor
Het is algemeen bekend dat Jacob van
Deventer in de periode 1558-1572 kaar
ten van de steden in Holland en Zeeland
vervaardigde. Daarmee legde hij de eigen
tijdse situatie vast op een wijze, waar we
nog steeds ons voordeel mee doen. Zo kon
het gebeuren dat de nu verdwenen stad
Reimerswaal cartografisch voortleeft in een
minuutkaart en in een (later) uitgewerkte
netkaart, zoals men gewoonlijk aanneemt.
Een recente publicatie van Jan Kuipers
over gebeurtenissen in Reimerswaal rond
1515 wordt geïllustreerd met deze minuut-
kaart, maar is voorzien van plaatsaan
duidingen, die niet overeenkomen met de
archiefgegevens over die stad, welke ik in
de loop van de tijd verzameld heb.1}
Nadere bestudering van deze gegevens
maakt het waarschijnlijk, dat deze afkom
stig zijn van Jacob van Deventer, hetzij
rechtstreeks tijdens zijn ongetwijfeld meer
daags bezoek aan de stad, hetzij na afloop
van het stadsbestuur, dat de verkregen
gegevens ongetwijfeld voor het nageslacht
wilde vastleggen. Die gegevens dragen een
datering: maart 1569 en passen dus qua
periode in de werkzame periode van Van
Deventer, die naar ik aanneem die arme
stad in verval niet in zijn beginjaren heeft
bezocht, maar meer voor de volledigheid
van de uitvoering van zijn opdracht voor
koning Philips II.
Het betreffende document komt voor op
twee verschillende plaatsen, waarvan de
eerste (en waarschijnlijk originele) versie
door Dekker en Baetens bijna volledig
wordt vermeld en de tweede naar ik aan
neem een afschrift is in nauwelijks ver
schillende woordkeuzen en met identieke
afstanden.2)
In essentie is de (tweede) tekst als volgt:
De stadt van Reymerzwale ghemeten den (niet ingevuld) martii anno 1569 met het Hooft,
te weten van de Waeterpoorte tot den ende Lanthooft.
Ende eerst begost van de Coepooerte tot de Zuytmuele
ofte daer de muele plach te staen: 75 roeden3'
Van de Zuytmuele tot Onser Liever Vrouwen Pooerte ofte dair die plach te staen 63 roeden
Van Onser Lieven Vrouwe pooerte tot de Cercke schuere ofte daer die plach te staen 46 roeden
Van de Cercke schuere tot de West pooerte gemeten ten midden up strate 85 roeden
Dat quartier es t'saemen lanck 269 roeden
De veste
Van de Westpooerte tot de Waeter pooerte 143 roeden
Van de Waeterpooerte tot Cleyn Hoofdeken, te weten binnen der stadt, dat men noempt
't Berrichs4'5) hoofdeken 16 roeden
Van Screyhouck tot de Oostpooerte lanckx de keeten ghemeten 33 roeden
Noch daer besijden daer de keete staet die nu toecompt Mette6) 8 roeden
Van de Ooest pooerte tot den Tuijmelaere7) ofte daer die plach te staen 145 roeden
Van den Tuymelaere tot de Coepooerte 50 roeden
T'saemen es de stede groot in 't ronde 664 roeden
De lengde van 't Hooft van de Waeterpoorte tot 't enden aen 't Hooft 144 roeden
Buyten de Oostpoorte met den Duyckeldam coemende aen 't schor facit (niet ingevuld)
Den Schenckeldijck buyten de Westpooerte noorwaert up (niet ingevuld)
26
