Borssele
Het enig overgebleven viskot op de
Bevelanden staat op het ruim bemeten
plein van Borssele. Qua stijl en bouwma
terialen werd het door deskundigen geda
teerd als zijnde gebouwd in de achttiende
eeuw, met drie houten potten of vazen
op de kroonlijst. Hoewel het in 1832 niet
wordt vermeld bij de kadastrale eigen
dommen van de gemeente, neemt in dat
jaar de burgemeester wel maatregelen
tegen het gedrag van de jeugd. Dat veele
Jongelieden zich niet ontzien om gedu
rende den kerktijd in het zoogenaamde
vischhuis te schreeuwen of bewegingen te
maken welke hinderlijk zijn tot de uitoefe
ning van den openbare Godsdienst. Later
is er in 1929 een stuk aangebouwd als
stalling voor de brandspuit. In 1947 werd
besloten het gebouwtje te restaureren. In
de aanvraag voor subsidie werd het z. g.
vischkot aldaareen bijzonder specimen
van vismijnbouwsels uit de 18e eeuw
genoemd.
Wie de teksten 'hoort, ziet, zwijgt' verzon
nen heeft om op de houten vaasvormen
op het viskot aan te brengen, zal wel niet
achterhaald worden. Maar ze zijn een
waarschuwing aan een ieder, die zich
ophoud of gebruik maakt van het viskot.
Niet roddelen of kwaadspreken van de
mede-dorpsbewoners.
Noten:
9
1. De Zeeuw, Christelijk Historisch Nieuwsblad voor
Zeelandvan 28 juli 1906, pag. 2.
In het artikel worden dorpen genoemd waar
vroeger dergelijke gebouwtjes stonden. Dit waren:
Hoedekenskerke, Driewegen, Ellewoutsdijk, Borssele,
Oudelande, Baarland, Kloetinge, 's-Heer Arendskerke,
's-Gravenpolder en Ovezande. Geen viskot is aange
troffen in de archieven van Heinkenszand, 's-Hee-
renhoek, Nisse en de Poeldorpen 's-Heer Abtskerke,
Sinoutskerke en Baarsdorp. Maar die drie dorpjes
lagen vlak bij Goes, zodat iemand met paard en wagen
bij het wekelijks marktbezoek in Goes een zootje vis
voor het hele dorp mee kon brengen.
2. Zierikzeesche Courant van 5 augustus 1814, pag. 1.
3. A.J. van Dissel, Het visperk te Goes. In: 't Telmerk, 5e
jrg. nr.2, pag. 3-11.
4. Goesche Courant van 18 januari 1819, pag. 1.
5. Idem van van 24 november 1834, pag. 1.
6. Goes, bevolking 1811. Als pëcheur staan vermeld:
Pieter den Boer, 75, zijn zoon Johannes, 44 en knecht
Jan Zoutewelle, 34, allen geboren in Goes. Matthijs
Manjer, 35, geboren te Arnemuiden en zijn knecht
Gijsbrecht Klop, 28 uit Hardinxveld, gehuwd met
Stevelina Zoutewell en tot slot Anthonij Kouwelier, 23,
die als gargon pëcheur op het adres D54 woonde.
7. In het oostelijke gedeelte van Zuid-Beveland zijn geen
vishuizen aangetroffen, evenmin op Noord-Beveland
en op Walcheren. Via de website van het Zeeuws
Archief'Zeeuwen gezocht' zijn de kadastrale gegevens
uit 1832 van alle Zeeuwse gemeenten nagekeken op
vishuizen als gemeentelijk bezit.
8. Drs. I.H.Vogels-Wessel Boer, Kloetinge, pag. 47-48. Zie
ook: Archief gemeente Kloetinge, inv. nr. 1.
9. RAZE Baarland, nr. 2457, rechtdag 1601.
10. G.J. Lepoeter, Baarland, dorp in rep en roer, deel I, de
Spuije, afl. 68, zomer 2003.
11Gemeentearchief Borsele, Archief gemeente 's-Graven-
polder, inv. nr. 205, parochierekening 1643/44.
12. Gerard Lepoeter, De geheimen van de kerk van Kapelle
onthuld, Goes 1996, pag. 129.
13. Zeeuwse Ankers, 15 augustus 2014, op internet.
14. Mattheeus Smallegange, Cronijk van Zeeland, Eerste
Deel, Tweede Boek, pag. 183-195.
15. P.J. Verkruijsse, Mattheeus Smallegange 1624-1710,
pag. 55-56. Hij studeerde van 1643 tot 1649 rechten te
Utrecht.
16. J. de Ruiter, Oudelande, oud land tussen nieuwe
polders, Goes 1996, pag. 45-46.
17. In 1921 is de klapbank waarschijnlijk aan vernieu
wing toe, want de ingezetenen hadden samen een
bedrag van 187,00 bijeengebracht voor het plaatsen
van een nieuwe rust-of klapbank. Zie: Goesche
Courant van dinsdag 5 juli 1921, pag. 2.
18. Middelburgsche Courant van 12 juli 1860, pag. 5.
19. Rechtbank van Eerste Aanleg Goes. Zittingsdatum 28
oktober 1811, inv. nr. 460, volgnr. 5.
20. Goessche Courant van 31 juli, pag. 2 en van 4 augus
tus 1888, pag. 4. Het vishuisje werd verkocht aan de
daarnaast wonende timmerman PC. van Strien, die
het bij zijn bedrijf trok.
21. D.M. Vermet, De hofstede Dies Diem Docet, herin
neringen aan mijn jeugd in Zeeland, pag. 33-34.
Ook in andere dorpen in Zeeland kwam dit gebruik
veelvuldig voor. In Noordwelle, waar de jeugd met
mei-avond de gewoonte had om allerlei grote en kleine
voorwerpen bij de burgers uit de tuinen en schuren
te halen en deze in en rond de visbank op te stellen,
kwamen veel klachten, zodat de veldwachter op zeker
moment verbaliserend optrad. Enkele jongens werden
veroordeeld wegens eenvoudige diefstal tot drie
maanden gevangenisstraf. Vlissingsche Courant van
4 juli 1880.)
22. J. de Ruiter, Borssele, dorp bewesten de vijfzodeGoes
1994, pag. 59.
23. Ierseksche en Thoolsche Courant van 7 oktober, pag. 3
en 4 november 1893, pag. 3.
