100 jaar Nederlandse onafhankelijkheid 1813-1913
Jan de Jonge
Inleiding
Op vrijdag 5 september 1913 vescheen
dit bericht in het nieuwsblad De Zeeuw
Maandagavond is een zekere A.P, van
Kruiningen, werkzaam op de werf'Zeeland'
alhier, zijn weekloon ontstolen. Zaterdag
had hij te Kruiningen onafhankelijkheids-
feest gevierd en ontving het daarom eerst
Maandag. Zorgvuldig had hij het geld in zijn
boterhamzakje gestopt en aan de schutting
der helling gehangen, doch toen hij het later
terughaalde, was het zakje opengesneden en
het geld eruit verdwenen. Het den volgenden
morgen door gemeente-veldwachter J[anse]
ingestelde onderzoek leverde geen resultaat
op.l)
Heel vervelend natuurlijk voor P., maar
welk feest was zo belangrijk geweest dat hij
er een vrije zaterdag voor had?
Het betrof de viering van de honderdjarige
onafhankelijkheid van het Koninkrijk der
Nederlanden, dat vanaf 1810 had deel uit
gemaakt van het Franse Keizerrijk. Op 30
november 1813 landde de Prins van Oranje,
Willem Frederik van Oranje-Nassau, op
het strand van Scheveningen, waarna hij
in Amsterdam als vorst werd ingehul
digd. Vanaf 18 juli, de dag van de Slag
bij Waterloo (1815), tot het einde van het
jaar 1913 waren er feestelijkheden om het
eeuwfeest te vieren in vrijwel alle steden
en dorpen. Er waren optochten, erepoor
ten werden opgericht, straten versierd
en er werd muziek gemaakt. Ook op de
Bevelanden.
Feest in Kruiningen
Zo vond het feest in Kruiningen plaats op
zaterdag 30 augustus.2) Al om zeven uur 's
morgens ging fanfare E.M.M. torenwaarts
om van den trans de bekende volksliederen
te spelen. Van acht tot negen uur luidde de
feestklok en het hele dorp was prachtig ver
sierd met vlaggen en groen. Later op de dag
zou dat alles nog beter tot z'n recht komen,
want in den avond werd die indruk nog
verhoogd door eene verlichting met lampions
en vetpotjes hier en daar en gasilluminatie
op de lantaarns van het marktplein.
Om negen uur bood men in de bovenzaal
van hotel De Korenbeurs aan het bestuur
van de Zeeuwsche Turnbond de erewijn aan
en werden de turnverenigingen verwelkomd
door de heer Hoencamp, de secretaris van
Volksweerbaarheid.3' Daarna kwamen de
kinderen van de scholen in het dorp samen
en met hun onderwijzers maakten ze een
wandeling door de versierde straten.
Het hoogtepunt van de festiviteiten kwam
na de middag. Een grote menigte verza
melde zich om naar een historische optocht
te kijken. De deelnemers te paard en te voet
waren in kleding uit de tijd van een eeuw
geleden uitgedost. De optocht was extra
groot omdat er die dag een turntoernooi
gehouden werd, waar een groot aantal turn
verenigingen aan deelnam en die liepen ook
mee.4) 's Morgens waren ze al met hun oefe
ningen begonnen in De Korenbeurs en na
de optocht gingen ze verder op het markt
plein. Vooral turnvereniging Juliana uit
Vlissingen maakte grote indruk. Voor een
muzikale bijdrage werd gezorgd door fanfare
E.M.M. en zangvereniging Crescendo. Tot
slot van het middagprogramma werden
volksspelen gehouden, voor zowel jongens
als meisjes. Om zeven uur werden de
medailles voor het turnen uitgerijkt door
burgemeester J.H.O. Dominicus, die ook
voorzitter was van de Volksweerbaarheid.
Daarna ging het feest verder in een tent,
met zang en muziek om na tien uur afge
sloten te worden met vuurwerk. Voor en na
vertrokken de fietsers en dunde de menigte
tot langzamerhand de groote drukte overging
in de stilte van den nachtGeen wanklank
werd gehoord, terwijl geen enkel ongeval te
betreuren is.
Plan 1913
Zoals gezegd vonden er in het hele land
festiviteiten plaats. Niet alleen optochten,
met versieringen en muziek, maar ook
tentoonstellingen op allerlei gebied. De
10