Afb. 1. Panoramisch zicht op Mechelen vanuit het noordwesten. Gekleurde ets uit G. Braun
F. Hogenberg, Civitatis orbis terrarum, Keulen, 1575-1591. Mechelen had een stadsomwalling
met twaalf poorten. De vele torenspitsen van kerken en kloosters overheersen het panorama.
De scheepstimmerwerven situeerden zich in de vijftiende en de zestiende eeuw voornamelijk net
buiten de stad op de beide oevers van Dijle. Regionale Beeldbank Mechelen, SME001002156.)
buiten de stad kwamen in een omgracht
landhuis de keizerlijke, later koninklijke
buskruitmolens.
In 1559 verhief paus Paulus IV Mechelen tot
zetel van een nieuw aartsbisdom.1} Al in de
vijftiende eeuw was de Dijlestad een belang
rijk centrum van scheepsbouw met een
hoogconjunctuur in de periode 1440-1470.
De concurrentiekracht van de Mechelse
scheepsbouwers overvleugelde en bena
deelde toen zelfs de Antwerpse scheepsbouw.
Als kleinste gebied van de Zeventien
Provinciën, midden in het hertogdom
Brabant, bleef Mechelen tot in het derde
kwart van de zestiende eeuw een draaischijf
van productie en handel in vrachtsche
pen. Ook scheepsbouwers, schippers en
kooplieden uit steden in Brabant, Holland,
Vlaanderen en Zeeland verkochten in de
Dijlestad hun vaartuigen. Uit Zuid-Beveland
kwamen schippers van Baarland, Goes en
Reimerswaal in Mechelen schepen verhan
delen, zo ook de toenmalige dijkgraaf van
Kruiningen.
De gewapende conflicten in de jaren zeven
tig van de zestiende eeuw veroorzaakten en
versnelden de steile economische neergang
van Mechelen, wat ook een weerslag had op
de scheepsbouw en -handel. Hét dieptepunt
was het Calvinistisch Bewind van Mechelen
(1580-1585), weliswaar gevolgd door een
lichte heropleving van het sociaal-econo
misch leven. Toch zou onder andere de
Mechelse scheepsbouw niet meer hetzelfde
niveau bereiken als voorheen.
1585 was het jaar van de val van Antwerpen
waardoor een einde kwam aan de bloeiperi
ode van het eens zo welvarende Vlaanderen
en Brabant. Anderzijds was 1585 een sleu
teljaar in de geschiedenis van het huidige
31
wriDiyyiMit
Cl vj TAT IS
MLCHI.ISTL E\
SISJM UEDTTVL I
UOBR^BA^TI
A«SITA.T3CAC j
TTSSIMA 0EL1
NEATIC
