A/b. 5. Drie gevelstenen Ovezande. Na de afbraak in 1948 van het viskot in Ovezande
zijn de drie gevelstenen ter plaatse in de kerkhofmuur gemetseld. Ze zijn recent overge
schilderd. De bruine kleur van het wapenschild moet nog veranderd worden in goud.
De stenen zijn vervaardigd door Jan Hodsee uit Middelburg. (Foto auteur 19-09-2017.)
Schagen gebouwd voor het bedrag van
45:4:0 Vis. Nadat het in 1690 nog een
verfbeurtje had gehad, is betaelt aen
Marinus Anot van het prochiehuys en het
vishuys te verwen, werd het ergens in
de achttiende eeuw afgebroken. In 1801
behandelde het gemeentebestuur echter
een verzoek van een aantal ingezete
nen om een zoo genaamt vischhuijs te
bouwen en (zelf) de daar toe vereijscht
wordende kosten te dragen. Een billijke
begeerte van onze medeburgers vonden de
leden van de raad. Op een lijst konden
alle inwoners voor een bedrag intekenen.
Hoewel er aanvankelijk te weinig finan
ciële toezeggingen waren binnengeko
men, is het vishuis, na een bijeenkomst
in de kerk, er uiteindelijk toch gekomen.
Het gebouwtje fungeerde niet meer als
vishuis, maar als centraal ontmoetings
punt.16) Het is goed mogelijk dat niet
lang daarna ook de huidige klapbank is
geplaatst.17)
In Hoedekenskerke besloot de gemeen
teraad in 1860 tot het weder opbouwen
van het zoogenaamde vischhuis aldaar,
als kunnende het niet wel gemist worden,
daar 't dient tot verzamelplaats der dijk
werkers, die zich van daar gezamenlijk
naar hun werk begeven.18)
Van vishuis naar praathuis
Naast verkooppunt voor bederfelijk
etenswaar had het vishuis op de dorpen
ook nog een functie als praathuis. Ze
stonden dicht bij de kerk, dikwijls op of
aan de rand van het kerkhof, op steen
worp afstand van de dorpsherberg of een
andere taveerne. Er werden niet alleen
nieuwtjes uitgewisseld, maar er werden
naar gelang de tijd ook verhitte politieke
discussies gevoerd, die soms uitmondden
in rechtszaken (zie hiervoor ds. Van Toll
te Baarland). In 1811 moesten brood
bakker Marinus de Broekert en arbeider
Jacob Westplate zich verantwoorden voor
de rechtbank in Goes. Zij werden betigt
van in de avond van den 21 junij 1811 in
de klapbanke of zoo genaamde vischhuijs
te Ovezande zich daden van geweld ver
oorloofd hadden.19)
Vernielingen en baldadigheid
Zolang het vishuis diende als centraal
ontmoetingspunt voor de volwassen
dorpsbewoners zal de overlast voor de
omwonenden wel zijn meegevallen. Veel
rumoeriger ging het er aan toe, wanneer
de opgeschoten jeugd en de oudere, niet
gehuwde mannen, na hun zware arbeid,
's avonds samenkwamen. In veel gevallen
werden dan wel eens door baldadigheid
p
