Afb. 6. Vishuis 's-Gra-
venpolder. Het vishuis
is uit 1643. De pilaren
van de poort dateren
uit 1650. De gebou
wen rechts zijn de
Parochieherberg en de
herbergDe dry kerpels'.
De tekening wordt
toegeschreven aan Jan
Bulthuis (1750-1801).
(Collectie gemeentear
chief Goes.)
vernielingen aangericht. Reden voor
de gemeentebesturen om te denken
aan afbraak. In 1888 stond het vishuis
ter discussie in de vergadering van de
gemeenteraad van Ellewoutsdijk. Door
de alles vernielende hand van de jeugd
verkeert ons vischhuis in een toestand,
die niet gedoogd dit nog langer te doen
voortbestaan: aldus de burgemeester.
De plaatselijke jongelingsvereniging pro
beerde het tij nog te keren, door in een
ingezonden brief te wijzen op de belang
rijke sociale functie van het vishuis.
Daar in 't vischhuis kwam de werkende
stand bijeen om vervolgens gezamenlijk
naar het werk te gaan, of wel, om des 's
avonds na volbrachten arbeid in elkan
ders bijzijn nog een paar uurtjes onder
het roken van een pijpje met gezelligen
kout door te brengen.m
Op sommige dorpen was het viskot het
domein van de plaatselijke jongelings
vereniging, zoals te 's-Heer Arendskerke,
waar de leden van de vereniging elk jaar
het viskot een schoonmaakbeurt gaven.
Na de reiniging werd dan op mei-avond
de vloer opgezand en werden op het dak
versieringen aangebracht, zoals papieren
slingers en gekleurde ballen.211 Op 24
mei 1901 vroeg de jongelingsvereniging
van Borssele aan de gemeente toestem
ming om onder de bevolking te mogen
collecteren, teneinde 'hun' gebouwtje te
kunnen opschilderen. De kosten, van
ongeveer 25,00, gingen hun draag
kracht te boven.22)
Andere bestemmingen voor
het viskot
Soms was er sprake van het vishuis of
wachthuis, zoals te Kloetinge en 's-Gra-
venpolder. In deze gevallen was het
vishuis geschikt gemaakt met afsluitbare
deuren voor het onderbrengen van de
burgervendels, die onder andere tijdens
de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-
1748) op elk dorp waren opgericht om
have en goed bij een vijandelijke inval
te verdedigen. Het viskot van Ovezande
werd in de loop der negentiende eeuw
verbouwd tot bergplaats voor de
brandspuiten.
Nieuwe vishuizen als ontmoetings
plaats voor de ingezetenen
In de loop van de negentiende en begin
twintigste eeuw werden veel vishuizen
afgebroken, maar werden ook nieuwe
gesticht, zoals te Oudelande in 1801. In
Yerseke brachten in 1893 ingezetenen
een bedrag van 90,00 bij elkaar voor
het bouwen van een wacht-of vischhuis
ten behoeven schippers en arbeiders om
er bij ongunstig weer in te schuilen. De
gemeente paste de ontbrekende 183,21
bij, met het oog op het grote nut van het
gebouw.23)
7
