binnenplein een kantinewagen; de autoradio
liet enkele liederen door het kamp schallen.
Hierna volgde een nieuwsbulletin, waarin
over een staking in Rotterdam werd gespro
ken. De geïnterneerden, die van kranten
verstoken waren en dit nieuws blijkbaar met
veel plezier hoorden, dromden samen rond
de auto. De poortwachters merkten dat de
stemming onder de gevangenen veranderde,
en lieten de radio uitzetten. Daarop begon
nen de gevangenen 'hoera' te roepen. De
wachters gaven vervolgens het commando
dat iedereen zich naar zijn kamer moest
begeven, waar niet meteen gevolg aan werd
gegeven. De bewakers schoten daarop in de
lucht, en dreven de mannen met de kolf van
het geweer in hun verblijven.30'
Van een groep van 500 geïnterneerden die in
1945 ten behoeve van de landbouw uit Vught
naar Zeeland werd getransporteerd, kwam
200 man in Ellewoutsdijk terecht en 300
in Rilland.31' Mogelijk was dit het moment
dat de bewoonsters van de vrouwenvleugel
van het fort werden overgeplaatst naar het
kamp in Domburg. De vrouwen, 56 in getal,
verveelden zich te pletter in het fort. Alleen
het halen van brood in Driewegen, met
een kruiwagen of een handkar, bood enige
afleiding. Verder maakten ze het fort schoon.
De kampoudste van de vrouwen was een
inwoonster van Borssele. Bij het vertrek naar
Domburg zei ze tegen bewaker Smallegange:
bedankt vor de goeie zurgen.S2)
Een enkele keer horen we iets over het
bestraffen van bewakers van het fort. In mei
1945 kreeg wachtman J. Geene zes dagen
licht arrest omdat hij brieven en boodschap
pen van geïnterneerden, 'de groeten en een
pakje aan J. Koster' doorspeelde. Van M.
Moison en F. Minnaar, beiden bewakers, trok
de commandant een week verlof in. Ze waren
een borreltje gaan drinken terwijl ze met
een werkgroep op karwei waren. J. Kieboom
kreeg drie dagen licht arrest opgelegd, omdat
hij tijdens werk met een werkgroep op een
haas had geschoten.33)
Martien Beversluis, bekend schrijver en
NSB-burgemeester van Veere, was tijdelijk
in het fort geïnterneerd. Beversluis onder
vond veel steun van de hartelijke kapelaan
Loerakker, die belangstelling toonde voor
dichtwerk. Ook Jan Meijaard, anderhalf
jaar geïnterneerd in het fort Ellewoutsdijk,
merkte de activiteiten van kapelaan
Loerakker op. Op een gegeven moment
namen zo'n twintig protestanten 'roomse les'.
De dominees uit de naburige dorpen sloegen
een flets figuur vergeleken bij de kapelaan.34'
Johannes Jacobus Loerakker (Hillegom
1916-Amsterdam 1980) was kapelaan in
Ovezande van augustus 1945 tot augustus
1946. Al snel tikte hij een oude motorfiets
op de kop om als een Zeeuwse 'herdershond'
zielzorg in het fort te verzorgen.35' Loerakker
zag dagelijks, schreef hij in de krant, hoe
mensen in de kampen lichamelijk en gees
telijk te gronde gingen, en met hen hun
gezin. Mogelijk was Loerakker één van de
15.000 vrijwilligers van de Stichting Toezicht
Politieke Delinquenten (STPD), die werden
gerekruteerd bij kerkelijke en maatschap
pelijke instanties. 36)Na het vertrek van
Loerakker namen de paters uit Rilland diens
taak in het fort op zich.37'
De Politieke Opsporingsdienst (POD' van
het MG zorgde ervoor dat gevluchte NSB'ers
terug naar Zeeland werden gebracht. In
oktober 1945 haalde de POD 32 NSB'ers naar
Goes, waaronder de NSB-burgemeester van
St. Annaland, Van der Weele, en de vrouw
van de leider van de landwacht uit Goes,
mevrouw Dekker. De hele groep werd onder
gebracht in Ellewoutsdijk.38' Soms keerden
gevluchte NSB'ers in alle vrijheid terug naar
huis na 5 mei 1945. Opsporingsambtenaren
bewaakten het station van Goes om
gezochten te kunnen arresteren. Ook in
Krabbendijke hield men het station in de
gaten. In augustus 1945 kwam een NSB-
familie terug. De dorpsjeugd begeleidde dit
gezin met gejoel naar hun huis, waar ze al
snel werden opgehaald en naar het kamp in
Rilland werden gebracht.39'
Voor zover bekend liep één keer een con
frontatie tussen een geïnterneerde en een
bewaker van fort Ellewoutsdijk fataal af
voor de eerste. Een werkgroep was begin
1946 in de Goese Heernisseweg bezig met
graafwerk voor een gasleiding. Eén van de
bewakers was de 36-jarige C.J.S. Er ontstond
een woordenwisseling tussen de bewaker en
8
