Op de achtergrond is de Westerschelde
getekend, waarop het wemelt van de
schepen. De bebouwing langs de haven, die
later in 1572 in vlammen op zal gaan, is
hier nog intact. Het onderschrift meldt dat
de tekening is gemaakt naar een schilderij
in het stadhuis, en dat het ontzet van Goes
door de Spaanse bevelhebber Mondragon
wordt weergegeven. Mondragon en zijn
troepen zijn op deze tekening echter nog in
geen velden of wegen te bekennen.
Het originele schilderij bestaat nog in de
achttiende eeuw. Mr. Cornelis Keetlaer,
een stadsbestuurder en amateurhistori
cus, bewoner van het pand dat later hotel
De Korenbeurs wordt, Grote Markt 17,
werkt dan aan een boek over Goes. Helaas
verschijnt dat nooit, maar delen van zijn
manuscript blijven bewaard (GAGoes, Verz.
Keetlaer, inv.nr. 856). Keetlaer vermeldt dat
het originele schilderij in de vierschaar in
het stadhuis hangt (nu de trouwzaal). Voor
zijn nooit verschenen boek heeft hij het
schilderij alvast laten kopiëren.
Een andere lokale bestuurder en ama
teurhistoricus die over het beleg en ontzet
schrijft is L.P. van de Spiegel. Hij geeft het
boek De Satisfactie van Goes uit in 1777.
Het boek verschijnt ter gelegenheid van
200 jaar Satisfactie, de overgang naar de
zijde van de Prins in 1577. Hij noemt een
morbide detail op het originele schilderij:
er zouden gevangen genomen Geuzen zijn
opgehangen aan de stadsmuren, een detail
dat de kopiist heeft weggelaten. In het
zelfde jaar laat het stadsbestuur van Goes
een bokaal maken ter herinnering aan de
Satisfactie, zoals hiervoor beschreven door
Hester van Rees.
Er is steeds van uit gegaan, dat deze
tekening de kopie is die in opdracht van
C. Keetlaer in het midden van de achttiende
eeuw is gemaakt. Dit blijkt niet te kloppen.
Een opmerkzame nazaat van Keetlaer,
Hans Keetlaer, meldde kort geleden dat er
een tweede exemplaar van de tekening op
de website Geheugen van Nederland is te
vinden. Deze bevindt zich in de Catalogus
Frederik Muller, De Nederlandsche geschie
denis in platen. 4 delen, Amsterdam 1863
1882. Op kleine details na is deze tekening
identiek aan het exemplaar in de Goese
collectie. Het grootste verschil is dat de
tekening in Muller's collectie is gesigneerd:
Gerard Braam, de bekende Goese kunste
naar en tekenleraar. De tekening moet rond
1870 dateren.
Kort samengevat: het stadsbestuur geeft
kort na 1572 aan een onbekende schilder
opdracht om een schilderij te maken van
het eerste Geuzenbeleg van Goes. De woe
lingen leiden uiteindelijk tot de Satisfactie
in 1577, een historisch feit dat eeuwen later
nog wordt gevierd. Het schilderij dateert
vermoedelijk van kort na 1577. Cornelis
Keetlaer laat het schilderij in het midden
van de achttiende eeuw kopiëren. Van de
Spiegel bestudeert het schilderij. Later gaat
het verloren. De tekening van Keetlaer
wordt rond 1870 gekopieerd door Gerard
Braam, minstens twee keer. Van sommige
tekeningen van Braam zijn meerdere
exemplaren bekend, blijkbaar leverde hij op
verzoek kopieën.
Het manuscript van Keetlaer is eind
negentiende eeuw eigendom van
E.P. Lenshoek, onder meer burgemeester
van Wolphaartsdijk. Zijn verwant
C.E.P. Lenshoek schenkt het manuscript in
1937 aan het gemeentearchief Goes.
27