paar meer: de Middenstandspartij en de
Plattelandersbond, ook allebei met één zetel.
Overigens werd later de ondergrens voor
een Kamerzetel verhoogd van de helft van
de kiesdeler naar driekwart en later weer
naar de kiesdeler zelf.
Let op: het aantal deelnemende partijen
in 1918 was nog veel hoger dan zeventien.
Veertien tot twintig partijen, dat varieerde
per kieskring, hadden geen zetel behaald.
Het ging, afhankelijk van de kieskring, onder
meer om vijf a acht partijen die de naam
droegen van hun leidsman, dus een partij
rondom één persoon. De voornaamste andere
waren: de Staatkundig Gereformeerde Partij,
de Algemeene Staatspartij, de Politiepartij,
de Amsterdamse Politie- en Brandweerpartij,
de Algemeene Vrijzinnige Partij, de
Nationale Bond Protestantse Kiezers, de
Volkswelvaartspartij en de Neutrale en
Koloniale Bond. De kleine partijen zouden
Afb. 7. Verkiezingsliedje
gericht tegen de SDAP
voor de gemeente
raadsverkiezingen,
circa 1930. (Archief
Anti-Revolutionaire
Kiesvereeniging te
Kapelle-Biezelinge,
Zeeuws Archief, toegang
4057, inv.nr. 7.)
tot 1940 steeds tien tot zestien procent van
de Nederlandse kiezers voor de Tweede
Kamer vertegenwoordigen.
Enthousiasme voor de democratie
Meer dan dertig verschillende partijen
bij de eerste verkiezingen volgens het
Algemeen Kiesrecht- hoe moet dat worden
geïnterpreteerd? In de dissertatie van Koen
Vossen over de kleine politieke partijen in
Nederland tussen 1918 en 1940, concludeert
deze historicus: Men kan wel volhouden
dat de kleine partijen een belangrijk inzicht
bieden in de angsten, verlangens en onlustge
voelens van deze periode. Alleen hun ont
staan was immers al het resultaat van (een
bepaalde combinatie van) bepaalde gevoelens
van onvrede. De versplintering van de
Nederlandse politiek zou dus probleem zijn
geweest, (mede) veroorzaakt door de invoe
ring van het Algemeen Kiesrecht in 1917.
11
O M H U G
Wot *od praeiitlfe edel drlatai,
voor dea raudataaifi üaffal^lüieidi
Wat iOCt plykC, Élïj me lij LJ L
Vwuc isl3cr en vjll. myt,
menus -nl sju 't voorbeeld geven,
fan fat «ovs en eerlytbeid,
neder d*t tot leering strekken,
Ale men koopt, betaalt galyk,
Mat Op Huireue zakten loopOs,
ju Let naar steun or Arabes tuur,
neer de banden hit de mauwen,
'ïwris werken en mot vuur»
nn j e _and;iuur praait bet elan,
uak Je bakner, kruidenier,
nor gen noemt Jiy uit deu bonze,
ierlykheid, 't jn nonoohen sier-
dn ditzelfde freule deugdat.
:LSbban u iear en van ulyfc.
ïy ooit zullen u re ga er en,
volgent reent en eeriykhoid,
litis J* IHW op °P nanue,
neb j* dat wel goed dnordaeht T
Ifant wat by Je daar beloofd heeft,
Ncrdt door bojt tesb nooit betracht 1
Keen ik weet 't zal anders vazen.,
ket ons aller kameraad en bu,r,
Andzim mzgeio voor bos, werken,
't üy geaieent' Of Arab se tuur.
Jieon zoa onzö dorpsbelangen,
Zetten ot dit drietal'i boog,
'k Denk dan ging Ln weinig Jaren,
uenus en one dorr UkbOuG f
