Een schoone vissertje genaamt Focquene, een bijzondere
kaart van rond 1700 van de visserij tussen Kruiningen
en Nieuwlande
Kees Bos, Frank de Klerk*
Inleiding
Bij het verzamelen van kaarten ten behoeve
van de Landschapsatlas van de Oosterschelde
troffen de samenstellers een fraaie kaart
aan van een water tussen Kruiningen en
Oostdijk.1' In de atlas kon hij uiteindelijk niet
worden opgenomen, maar hij is te mooi om
hem zomaar als een onbeschreven archiefstuk
te laten liggen. Het is bovendien een kaart
waaraan een onbekend verhaal is verbonden.
Een anonieme landmeter bracht rond 1700
het viswater in beeld dat bekend stond als
de Kruiningse Vliet. Een andere naam die
destijds voor dit water gangbaar was, luidde
de Vokkenkene of Focquene. Niet alleen de
kaart, ook de bewaard gebleven registers
van grondeigenaren, de overlopers van
Kruiningen van 1686, 1715 en 1722 gebruik
ten de aanduidingen door elkaar. In de
overloper van 1810 is de naam Vokkenkene/
Focquene verdwenen.2' Een klein gedeelte van
deze Vliet bestaat nog. Aan de westzijde van
de Vliet ontstond een looppad, dat later de 1e
Vlietweg zou worden. Bij de invoering van het
Afb. 1. Kaart uit het
eerste kwart van de
achttiende eeuw door
een onbekende kaartma-
ker. De kaart brengt een
door dijken begrensd
gebied oostwaarts van
Kruiningen in beeld met
daarin de 'visgerie van
Focquene' en de grenzen
van de ambachtsheer
lijkheden Kruiningen,
Nieuwlande en
Tolsende.
kadaster in 1832 bleek deze weg de weste
lijke grens van de gemeente Krabbendijke te
vormen. De Vliet en een gedeelte van Oostdijk
werden gemeente Krabbendijke, sectie A.
Dekker meende dat de middeleeuwse kreek
Vokkenkene en de zeventiende-achttien-
de-eeuwse Kruiningse Vliet hetzelfde waren.3'
Hij baseerde zich op een vonnis van het Hof
van Holland uit 1722 waarin men beide
namen voor dit water gebruikte. Hieronder
gaan we na wat de geschiedenis van de kaart
is en of het klopt dat de achttiende-eeuwse
Kruiningse Vliet hetzelfde is als de middel
eeuwse Vokkenkene.
Kaartdetails
Er staat een aantal elementen op de kaart
die hem in het huidige landschap traceerbaar
maken. Linksboven is behoorlijk gedetailleerd
de kerk van Kruiningen (Cruninge) getekend
met daaronder het kleine kasteel Voorhoute
en erboven een groter kasteel 's-heeren Huijs,
het Slot Kruiningen. Verder staan er vier
12
