Alle inkomsten die Vogel had gehad uit het
deel van de visserij dat niet zijn eigendom
was, moest hij terugbetalen, en bovendien
draaide hij op voor alle proceskosten.17) Vogel
gaf niet meteen zijn schuld toe; het Hof legde
gijzeling op in 1723 en 1724 totdat de veroor
deelde baljuw zou betalen.
Kruiningse Vliet Vokkenkene?
De vraag is wat de relatie is tussen de Vliet
en de Focquene/Vokkenkene. De middel
eeuwse Vokkenkene is volgens Dekker de
meest westelijke van drie kreken in het
oosten van Zuid-Beveland, die bij de storm
van 1134 als noordelijke inbraken vanuit
de Hinkele of Hinkelinge zijn ontstaan. De
Hinkele zelf moet in dezelfde periode als een
inbraak vanuit de Honte zijn gevormd. De
andere twee kreken zijn de Morlode en de
Wrange.1® Met name na de vloed van 1134
is er grootscheeps werk gemaakt van het
beschermen tegen overstromingen met het
aanleggen van dijken rond grotere aaneenge
sloten gebieden. De polders van Kruiningen
en Tolsende werden eerder bedijkt dan die
van Nieuwlande. Toen Nieuwlande nog niet
voor de eerste keer bedijkt was, werd dat
Afb. 6. De paleo-geografische kaart van Vos
en Van Heeringen met de reconstructie van
Zeeland omstreeks 1000 na Cristus.
In de cirkel zijn de drie vanuit de Hinkele
noordwaarts inlopende kreken te zien.
Ook van noord naar zuid zijn inbraakgeulen
getekend.
schorgebied beheerst door de Vokkenkene,
de Morlode en de Wrange. De Vokkenkene
stroomde toen langs de eerder aangelegde
oostelijke dijken van de toenmalige polders
van Kruiningen en Tolsende. Wat ligging
betreft klopt dat ongeveer met wat op de
kaart van rond 1700 de Focquene wordt
genoemd. Bij de eerste bedijking nog vóór
1187 van het ten oosten van de polder
Kruiningen gelegen Nieuwlande moest de
Vokkenkene worden afgedamd en van een
sluis voorzien.19) In een voetnoot schrijft
Dekker over een afdamming vóór 1279
ten noorden van de dorpen Tolsende en
Nieuwlande. De naam van de dam was
Hukindamme, later ook bekend als de
Vroondijk.20) Dit kan niet de Vroon Dijck van
de kaart zijn, want die ligt veel zuidelijker.
We maken een uitstapje naar de paleo-geo-
grafische kaarten van Vos en Van Heeringen.
In 1997 verscheen een rapport met daarin een
reeks paleo-geografische kaarten van de ont
wikkeling van zuidwest Nederland gedurende
het Holoceen. In het proefschrift van Peter
Vos Origin of the Dutch coastal landscape
staat voor Zuidwest-Nederland een gelijksoor
tige kaartenreeks, waarbij de tijdsintervallen
niet helemaal synchroon lopen met het eerder
gepubliceerde rapport. Het gaat bij dit soort
kaarten uiteraard niet om exacte jaartallen,
maar de periode die in het kader van dit
artikel van belang is ligt tussen 1000 en
1600. De kaarten van Vos die in aanmerking
komen dragen de jaartallen 800, 1200, 1500
en 1750.21) In de eerdere publicatie van Vos
en Van Heeringen gaat het om de kaarten
van 750, 1000, 1250 en 1530.22) Het gaat in
beide gevallen om kaarten die op basis van
geologisch en archeologisch onderzoek zijn
samengesteld, maar vanzelfsprekend zodanig
gegeneraliseerd, dat er geen detailconclusies
uit getrokken kunnen worden. Merkwaardig
is dat op de vrijwel gelijke kaarten uit beide
publicaties - die van 750 en 800 - er op
ongeveer de plaats die Dekker beschrijft al
wateren zijn getekend op ongeveer de plaats
van de Hinkele, Vokkenkene, Morlode en
Wrange. Op de kaart van 1000 uit het eerste
rapport zijn die het duidelijkst te zien zoals
ook een drietal zuidwaartse inbraken uit de
noordelijker stromende (Ooster)schelde. Dat
17
