voor 't klooster. In de tuin achter 't klooster
zaten soldaten met mitrailleurs. Om 12 uur
stonden de eerste Canadezen in 't klooster.
Toen hebben we gezongen: 't Wilhelmus. Om
nooit te vergeten. Henny trad direct op als
tolk tussen de Canadezen en Duitse krijgs
gevangenen, die alles moesten afgeven. In
de loop van de middag gingen we naar huis!
Wat een ontroering! We drukten ieder de
hand. Maar ons dorp zag er troosteloos uit.
Een gedeelte heeft niets geleden. Maar de
Derde weg!
De kerk had twee voltreffers: een in 't dak
en een in de muur. 't Was ellendig. Gelukkig
weer wat gerepareerd. Geen huis of de
pannen lagen scheef. In onze omgeving
geen raam meer heel. Bij ons alleen de
twee wc raampjes nog heel. Al onze vitrage
aan flarden. In mijn Griekse N.T. een
scherf. Henny's horloge gestolen en door de
Duitse soldaten, die een paar nachten in
huis moeten hebben geslapen, weckflessen
leeggegeten. Bij anderen veel meer gestolen
en moedwillig bedorven. Je stond te huilen
als je 't zag, maar we leefden en dat was het
allervoornaamste! We hebben er wel eens
aan getwijfeld of we er allen samen door
zouden komen. Maar we leefden nog!
Aan voedsel hadden we geen gebrek, maar
maandenlang hebben we het zonder gas,
licht en water moeten doen. En dat vooral
in de wintermaanden. De laatste grana
ten, Duitse, vielen op de bevrijdingsdag
25 october, toen wij bevrijd waren en alle
mensen weer naar het dorp terugkeerden.
Toen werd aan de overkant de vrouw van
diaken Prevo gedood met haar dochter.
's Zaterdags hadden we weer begrafenis van
vier slachtoffers. En toen werd het kalmer
en kregen andere plaatsen een beurt.
Walcheren heeft het zwaarst geleden: dan
de zak van Zuid-Beveland, Ellewoutsdijk,
Hoedekenskerke en 's-Gravenpolder. Als
vierde gemeente volgen wij. Eén boerderij
is volledig verwoest, van een paar andere
de schuren geheel afgebrand. Ja, zo vonden
we ons huis terug: een bende. Overal glas
en granaatscherven. Onze meubels zijn er
echter goed afgekomen, alleen in Henny's
bureautje zijn scherven doorgedrongen.
Van onze kleren en dekens is niets gestolen.
En dat alles zonder glas en eind october!
We kregen een paar broeikasramen en die
werden in de achterkamer ervoor gespijkerd.
Voor de rest gingen de luiken dicht, maar
met regen droop 't water door het dak en
door de luiken naar binnen. Materieel om
te herstellen was er niet. Daarvoor was de
schade in 't dorp te groot.
't Was één stroom tanks, auto's, kanonnen
en troepen door ons dorp. In onze eetkamer,
die al gauw een modderpoel was, kregen we
negen Canadezen, een predikant, een dokter
en zeven soldaten, die in de keuken eten
gingen koken, we kregen volop te roken.
Vrijdagmorgen hield de predikant een
dienst in onze kerk, waarbij ik als organist
fungeerde. Zaterdag trokken ze weer verder.
We kregen Engelsen, troepen voor kustbe
waking, lichte en zware afweer en zoeklich
ten. Dat is een blijvende bezetting geweest
tot jl. vrijdag. We hebben daar veel plezier
mee gehad: de kinderen kregen chocolade,
Henny wat zeep en ik sigaretten. 's Zondags
deden we onze gewone diensten weer, ook
een gemeenschappelijke dienst met Geref,
en R.K. De A.R. burgemeester sprak een
inleidend woord. De pater gardiaan sprak
over "bevrijding" en ik over "vrijheid" en ik
moest een delegatie van veertig Engelsen
toespreken. Onze hoop, dat jullie nu ook
spoedig bevrijd zouden worden, vervloog
al spoedig. 't Werd duidelijk dat het om de
Schelde ging.
Na enige weken kwamen de schepen al aan
en we hebben er talloze voorbij zien varen.
En verder was de richting West en niet
Noord. De rivieren vormden een te grote
moeilijkheid. We bleven zo in de frontlinie
vlak bij de Schelde en dan Schouwen en
Duiveland nog bezet. De mogelijkheid van
Duitse vliegtuigen bleef bestaan. Overal
in 't land stond afweergeschut. We hebben
slechts eenmaal een aanval gehad op 1 jan.,
waarbij verschillende vliegtuigen werden
neergeschoten. 't Werd echter koud. Alle
velden stonden vol met palen en de hele
bevolking sloeg aan 't stelen, wij incluis.
Met den Boer sleepte ik verschillende palen
binnen, als 't 's avonds donker was en dat
heeft ons voor kou behoed.
38
