Afb. 5 en 6. Vluchtende Duitsers in de
omgeving van Rilland op Dolle Dinsdag (5
september 1944) gefotografeerd vanuit het
raam van een woning. (Collectie gemeentear
chief Goes.)
Verder zijn er enkele lichtgewonden
geweest. Zij hadden natuurlijk weinig
trefkans, maar 't glas was zo gevaarlijk. Ver
in de omtrek sprongen de ruiten. Behalve
de huiskamer, waarvan de openslaande
ramen telkens opensprongen, waardoor
de ruiten gespaard bleven, verloren we de
paar ruiten, die we nog hadden. 't Halve
dorp zit nog met dichtgespijkerde ramen.
Verschillende huizen werden ontwricht.
Bij ons in de gang scheurde de muur en de
kalk viel naar beneden. Een van de V1's viel
tussen de boerderij naast ons en ons huis
in. Een paar vielen aan de andere kant van
de boerderij. Maar geen enkel schip werd
geraakt. In Antwerpen is veel verwoest en
er zijn veel doden. In Krabbendijke vielen
er twee vlak bij de huizen: drie doden. In
Yerseke de laatste die we hoorden. In 't dorp
zeven doden.
Maar Rilland stond bekend als V1 dorp. We
sliepen al van voor de Kerst in de kelder met
ons viertjes en de Den Boers in de kerkkel-
der, het gevaar ging maar niet voorbij. Soms
bleven ze een paar dagen weg en zagen we
ze alleen in de verte naar Antwerpen vliegen
en werd er wild op geschoten. Velen werden
dan ook neergeschoten, dan zag je het ding
brandend in de lucht. Maar dan kwamen ze
weer aanzetten en hadden we nachten dat
er meer dan honderd overkwamen. Een keer
telden we er acht achter elkaar, dan lagen
we in de kelder. Je werd wakker. Je hield
elkaar vast en zei: waar zou die komen?
Ronken-plotseling stilte-en dan een gewel
dige slag. Gelukkig niet op 't dak
't Wende wel wat, maar toch niet best.
Henny had op 12 maart Engelse les gegeven,
want iedereen in 't dorp wilde Engels leren.
Die nacht werd Coby geboren. De V1's waren
ondertussen opgehouden en we sliepen
allemaal in de eetkamer. Bertje huilt gauw,
wat wel te wijten zal zijn aan de spannende
tijd. Voor vliegtuigen is hij bang. Als hij een
V1 hoorde, dan zei hij: uust-boem! Met de
kerkdiensten is het vaak moeilijk geweest.
Op twee zondagen in october kon er geen
dienst zijn. Toen zijn we weer begonnen
in een half open kerk, een gat boven m'n
hoofd, wind en regen in de kerk. We hadden
ondertussen glas in de consistorie gekregen
en toen hebben we een paar maanden kerk
in de consistorie gehouden. Alle ruiten
sloegen er toch weer uit en noodgedwongen
kropen we weer in de kerk. Maar er kwamen
haast geen mensen, vanwege de kou, de
tocht en de vliegende bommen. Soms moest
ik stoppen om een vliegende bom voorbij te
laten gaan. Nu hebben we de ramen zo goed
en zo kwaad als het ging met planken en
board dicht gemaakt en 't gaat weer.
Ds. Boersma uit Kloetinge is overleden
aan tyfus. Zijn huis was door de Duitsers
besmet. Hij was pas 40 jaar oud. Nu gaan
ze beroepen, maar wij willen in Rilland
blijven voorlopig. Ik hoorde dat Marsman
van Bruinisse overleden moet zijn in de
buurt van Zeist. En we hoorden ook van
Koopmans. Vreselijk toch! Op Walcheren is
ds. Bakker verdronken.
40
