ZEELAND,
It iIët PLrtimfr izxdxje van ivrra,
DOORLUCHTIGE HOOGHEID
WILLEM de VYFDE,
vorstelyke spruiten.
Afb. 3. Titelblad van: Het verheugd Zeeland,
by het plechtig bezoek van zyne doorluchtige
hoogheid Willem de Vyfde, Prinse van Oranje
en Nassau, erfstadhouder, kapitein en admiraal
generaal der Vereenigde Nederlanden
benevens deszelfs koninglyke gemalinne en
vorstelyke spruiten, Amsterdam 1787. (Collectie
gemeentearchief Goes.)
Een van de doelen was de wetenschap te
bevorderen en kennis te verspreiden. Leden
van het Genootschap waren verplicht een
leesbeurt te houden of een schriftelijke
verhandeling in te zenden. Directeuren
brachten geld in. Een ander doel was het
verzamelen van interessante objecten.
Particulieren verzamelden al lang voor
werpen die het wonder van de natuurlijke
wereld toonden. Om de wetenschappelijke
wereld vooruit te helpen, een van de idealen
van de Verlichting, was het echter nodig dat
de verzamelingen beter ontsloten werden.
Wetenschappers zouden er toegang toe
moeten krijgen. Het doel van de lezingen en
de verzamelingen was dat de kennis werd
verspreid.
Prinselijk bezoek
Toen beschermheer Willem V in 1786 een
reis door Zeeland maakte, bezocht hij
dan ook de collectie van het Genootschap
in Vlissingen, die zich op dat moment in
het Heerenlogement aan de Vlissingse
Breewaterstraat bevond.
Later verhuisde de verzameling naar het
pand aan het huidige Bellamypark en
in 1801, nadat er ook in Middelburg een
afdeling van het Genootschap was ontstaan,
werd het geheel naar de provinciehoofdstad
overgebracht.
Willem V kon aanvankelijk op steun van
vele Genootschapsleden rekenen. Bij zijn
intrede in Vlissingen en Veere in 1766
waren overal poorten opgericht en versierd
en werden er lofredes gehouden.
Bij de reis door Zeeland in 1786 werd hij in
Zeeland zelfs welkom geheten door de direc
teur van het genootschap, Jacob Hendrik
Schorer (1760-1822).
Het 250-jarig jubileum van het Zeeuws
Genootschap in 2019 vormde de impuls om
de figuur van Willem V als protector en zijn
goed gedocumenteerde reis door Zeeland
uit te werken tot een tentoonstelling in het
Zeeuws Archief te Middelburg. Een reisbe
schrijving van het stadhouderlijk gezin werd
namelijk al binnen een jaar gepubliceerd
onder de titel Het verheugd Zeeland.1 Het
boekje verhaalt van de plaatsen die Willem
V bezocht, de mensen die hij ontmoette en
gebouwen die hij bezichtigde.
De reden voor deze reis was voornamelijk
politiek. Het waren woelige tijden en met de
groeiende opstand van de patriotten werd de
stadhouder de grond heet onder de voeten.
De Staten van Holland ontnamen Willem V
het commando over het garnizoen.
Uit protest tegen de aantasting van zijn
macht besloot hij met zijn gezin Den Haag
te verlaten. Om zijn positie een positieve
impuls te geven, bezochten hij, zijn gezin en
gevolg verscheidene gewesten. In de vroege
zomer van 1786 viel Zeeland de eer te beurt.
tl t T
VERHEUGD
FRINSE FAN ORANJE RN NASSAU, ERF
STADHOUDER, E AFJT SIN I AF A O Mi-
RJAL GENERAAL DEM «Mfr
NiGDI NÊDERLAüD&N,
EKfVgJCf PE.1ZE1.T1
KONIPJGDYKE GEMALINNE
t X
DCt w* WAX rrMUHW^NB KDCCWSTVl.
E.M VtM-CKNZjE XUtGEX.
METKUNSTTLJATEN
T. AH(TEJÏiM,Ji
Jl S N l> R f K A R K N D i
U DCC L XX XVII
24
