Het stadje lag niet ver van het kamp en op
een avond trokken ze er met vier man op
uit. Bij hotel Haus am Mehr gingen ze naar
binnen en bestelden eerst een groot glas
bier. Daarna werd het stam-essen besteld:
een bord gortpap met stukken aardappel.
De tewerkgestelden waren niet alleen actief
op en rond het vliegveld, maar sommigen
konden ook aan de slag op de boerderijen in
de buurt.
Dat leek Kees wel wat en op Nieuwjaarsdag
toen ze vrij waren ging hij samen met een
vriend op pad om te vragen of er werk
was bij boerenbedrijven in de buurt. Na
verschillende adressen bezocht te hebben,
lukte het om een paar boeren te vinden die
wel hulp konden gebruiken. Voor het zover
was, moest er eerst toestemming komen van
de Wehrmacht, want die hadden ook steeds
arbeidskrachten nodig.
De Bauern-führer, de leider van de boeren
in de omgeving, kon en wilde daarbij wel
helpen, maar helaas, de Wehrmacht wilde
hen niet laten gaan.
Wilhelmshaven
Korte tijd later kwam het bericht dat ze
weer op transport moesten. Met de trein
ging het naar Oldenburg waar ze een paar
dagen in kamp Ohmstede verbleven.
Het eten en de hygiëne waren er zeer slecht,
dus iedereen was opgelucht toen de tocht
verder ging. Het eindstation bleek Sande te
zijn, vlak bij Wilhelmshaven. Sande was een
mooi, landelijk dorpje met een groot mari
nekamp. De militairen waren vertrokken
zodat er alleen nog tewerkgestelden ver
bleven, uit vrijwel alle landen van Europa.
Er was plaats voor 4.000 man. De omstan
digheden waren hier goed: kamers voor
zes personen met geluiddempende vloeren,
elektrisch licht, warm en koud stromend
water, goede bedden en iedere twee weken
schoon beddengoed. Kees kwam daar met
twee kameraden bij drie Brabanders op een
kamer, die daar al een paar jaar werkten.
Tussen degenen die er al langer verbleven
en de nieuw aangekomenen waren al snel
wat spanningen.
De eersten keken neer op de laatsten, die er
haveloos uitzagen. Dat die er minder ver
zorgd uitzagen was logisch. Degenen die in
het najaar van 1944 waren opgepakt hadden
niets mee kunnen nemen, alleen de kleren
die ze aanhadden. Er was geen contact met
hun familie, terwijl degenen die er al lang
zaten steeds kleding en andere benodigd
heden opgestuurd hadden gekregen van
familie of van Nederlandse hulporganisaties.
Na aankomst moest iedereen gekeurd
worden. Iedereen die goed bevonden werd
Afb. 5. Een
Messerschmidt Me
163 B Komet rake-
taanbedreven jacht
vliegtuig (s/n 191095),
National Museum of
the United States Air
Force. (USAF photo No.
030801-F-1234P-080.)
5
