13
Zo waren er in de ene staat grootschalige
fusie-operaties, maar in een andere juist niet.
Het Waddeneiland Gröde met totaal negen
inwoners op een oppervlakte van 252 hectare
is er de kleinste gemeente.
Wat betreft het aantal inwoners per gemeente
heeft Denemarken (qua welvaart, oppervlakte
en inwonertal vergelijkbaar met Nederland)
gemiddeld meer inwoners per gemeente dan
Nederland. Denemarken telt nu nog slechts
98 gemeenten, met gemiddelde van ruim
56.000 inwoners. Slechts acht Deense
gemeenten hebben minder dan 20.000 inwo
ners. In Nederland zijn dat er nog ongeveer
140. Qua oppervlakte zijn de Deense gemeen
ten vier keer zo groot als de Nederlandse.
Het blijft lastig gemeenten van het ene land
te vergelijken met die van een ander land. De
taken en verantwoordelijkheden verschillen,
de bevolkingsdichtheid is erg verschillend, het
aantal bestuurslagen varieert (in Nederland
drie, maar in andere landen ligt dat soms
anders, denk bijvoorbeeld eens aan België,
waar ze er vier hebben). Maar ondanks die
verschillen zien we ook in het buitenland
vergelijkbare processen van bestuurlijke
schaalvergroting. Vanaf de tweede helft van
de twintigste eeuw tot 2015 is het aantal
gemeenten in België en Nederland sterk
teruggelopen. Dat is ook in andere landen
te zien met opvallende cijfers voor Bulgarije
(1389 naar 265), Zweden (2281 naar 290) en
Denemarken (1387 naar 98).
Waar leg je de grens?
Met de constatering, dat Zuid-Beveland niet
voorop loopt in Zeeland, Zeeland niet in
Nederland en Nederland geen koploper is
in Europa voor wat betreft het afname-per-
centage van gemeenten en de gemiddelde
grootte komen we nu toe aan de vraag. Waar
leg je de grens? De historische grenzen zijn
bijna geheel verdwenen, met uitzondering
van een klein stukje bij de dorpen Hansweert
en Eversdijk. Andere criteria zoals omvang en
bestuurskracht tellen veel zwaarder. Dus hoe
groot moet een gemeente eigenlijk zijn?
Moeten de Zuid-Bevelandse gemeenten
opgaan in een nog groter geheel? We
vragen ons dan ook af hoe lang de huidige
Bevelandse gemeentegrenzen nog stand
houden. Deze nieuwe tijd vraagt weer
nieuwe oplossingen met wellicht ook weer
een nieuw kaart van de politiek-ruimtelijke
organisatie in Zeeland.
Noten:
1. J. Bruins, Een kerk en veertig huizen, Ovezande,
een Bevelandse gemeenschap: het tijdperk van de
ambachtsheren, de wezenzorg en de strijd om de kerk,
Goes 1989, p. 18.
2. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/
grondwetsherziening-van-1848.
3. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/
grondwetsherziening-van-1848.
4. Parlement.com.
5. J. Bruijns, J.B. Kuipers en J. de Ruiter, Dorpen in de Zak,
Goes 1996, p. 15.
6. Aad de Klerk, Een burgemeester voor samen,
Thorbecke's - vergeefse - poging tot gemeentelijke
schaalvergroting, in Zeeland geboekt, 27 augustus 2013.
7. https://www.de-bevelander.
nl/nieuws/algemeen/267898/
hoe-een-dominicus-burgemeester-werd.
8. Dorpen in de Zak, p. 77.
9. Mark Barrois, Stemmingmakerij op www.jongehistorici.nl.
