Expositie 'De originele Randjes'
Hester van Rees
'De originele Randjes', zo heet de nieuwe expo-
site in de merklappengang van het Historisch
Museum De Bevelanden, met als toevoeging
'Schoollapjes van Randje per week'. Het klinkt
nogal cryptisch en niet heel boeiend voor niet
ingewijden, maar... het is zeer zeker de moeite
waard om de expositie te bekijken. Het corona
virus Covid-19 heeft helaas de eerste maanden
flink roet in het eten gegooid, maar de expositie
loopt tot 12 september 2020 en wordt waar
schijnlijk verlengd.
Wat wordt bedoeld met (originele) 'Randjes'?
Om dat uit te leggen, moeten we beginnen
met merklappen. Geen randje namelijk zonder
merklap. Merklappen waren de borduurlapjes
die jonge meisjes op school maakten om te leren
het linnengoed van de familie te merken, dus
met naam en huisnummer. Want linnengoed
werd vroeger gedroogd op de 'bleek' en het kon
gebeuren dat iemand jouw linnengoed mee naar
huis nam of omgekeerd. De wasdag was immers
een vaste dag en iedereen uit de buurt droogde
de was op dezelfde bleek. Door het linnengoed te
merken wist men wat van wie was. Het merken
was zo belangrijk dat het eind negentiende eeuw
een verplicht vak werd op de lagere school,
'Nuttige Handwerken' geheten. Zo'n borduur-
lapje werd volgeborduurd met het alfabet in
hoofdletters, kleine letters, rechte en schuine,
met getallen van 1 tot 10 op verschillende manie
ren, vaak afgewisseld met een fantasierandje.
Afb. 1. Simone de Jongh (links) en Annelies van
den Bergh. (Alle foto's door K. van Rooijen.)
Afb. 2. Oude schoollap, onder.
Geleidelijk leerden kinderen behalve merken
van het linnengoed, ook kleding repareren, het
stoppen van gaten en allerlei naaitechnieken
die van pas kwamen bij het maken van de eigen
uitzet als bruidsschat.
In deze expositie zijn de fantasierandjes het
uitgangspunt van de drijvende krachten achter
de tentoonstelling, Annelies van den Bergh en
Simone de Jongh!
Annelies is al vroeg geïnteresseerd geraakt in
oude, bewaard gebleven schoollapjes en heeft in
de loop der jaren een hele verzameling aange
legd. Simone de Jongh, heeft een eigen ont-
werpatelier (www.soedidee.nl).
Annelies en Simone werden gegrepen door het
idee met die lapjes van toen iets te doen voor de
13
