de oprichting van de arbeiderscoöperatie in
Kats, een bericht in de Goessche Courant van
22 maart 1870 waarin wordt vermeld, dat het
departement een jaarvergadering heeft gehou
den op 16 maart te Colijnsplaat. Daarin komt
ter sprake, dat de in 1868 opgerichte Spaarbank
als onderdeel van het Nut (de zogenaamde
Nutsspaarbank) met zesendertig deelnemers
is gestart. In 1870 telt de Spaarbank twintig
spaarders met 2.293,50 inleg te Colijnsplaat
en Kats, vijf spaarders met 1.866,85 te
Kortgene en vijf spaarders met 1.120,30
te Wissenkerke. Per 1 januari 1870 telt de
Spaarbank eenenveertig deelnemers, daaronder
tien arbeiders met 619,- inleg en vier arbei
dersverenigingen met 1.288,- inleg. Ze vinden
elkaar en helpen elkaar. Reeds in 1854 doet
dominee Overman een poging om een Spaarkas
tot stand te brengen, maar daar bestaat dan
nog teveel weerstand tegen. Zijn opvolger
dominee Geertsema Beckering lukt het wel om
samen met J. Sturm de Nutspaarbank op te
richten, ondanks dat er nog steeds oppositie
tegen is. Het departement maakt het mede
mogelijk om de arbeiderscoöperatie een solide
basis te geven en voor te financieren.301
In 1891 wordt vermeld dat er op de vijftig
ste vergadering van het departement op 16
november een volkslezing en een feest zal zijn.
Op de bijeenkomst in herberg De Patrijs te
Colijnsplaat, houdt mr. A. Slotemaker uit Den
Haag een lezing over 'De coöperatieve voor
schot- en spaarkas'. Op Noord-Beveland kunnen
ze tevreden zijn. Er is inmiddels door J. Sturm,
de hoofdonderwijzer uit Kats, ook een coöpe-
ratie-kolenvereniging op Colijnsplaat Help U
Zelve opgericht in 1874. Doel is om zo goedkoop
mogelijk kolen aan de leden (een twintigtal in
1892) beschikbaar te stellen. De coöperatie ver
bouwt enige jaren aardappelen en vlas, maar
met weinig succes. Sinds 1889 is de vereniging
eigenaar van een weegbrug.311
De toekomst van de coöperaties in Zeeland
De coöperaties nemen in Zeeland een grote
vlucht, zowel voor de arbeiders als in de land
bouw en ze kennen een enorme groei.
Als voorbeeld noemen we Vlissingen waar
men in 1897 overgaat tot de oprichting van
een coöperatie-broodbakkerij. Het bestuur der
Afb. 7. J. Sturmhoofd der openbare lagere school te Kats. (Uit: K.C.P. Pols, Kortgene in oude ansich
ten 1974 p. 61.)
38
