Boekbespreking: Van de Putte, een realist met visie
I.D, FranSen van de Putte
182n
Paul Consten, I.D. Fransen van de Putte (1822
1902) Het leven van een selfmade politicus,
Uitgeverij Van Tilt, Nijmegen 2019, ISBN
9789460044663, prijs 29,59.
Isaac Dignus Fransen van de Putte (1822-1902),
de eerste Zeeuwse 'premier' van Nederland,
schudde de Nederlandse politieke wereld
van de jaren zestig in de negentiende eeuw
behoorlijk op. Paul Consten, zijn biograaf,
schetst het leven van deze self made politicus
als één van de belangrijkste politici uit de
negentiende eeuw en haalt hem uit de kantlijn
van de geschiedenis. In deze tijd van al maar
uitdijende biografieën doet hij dat compact in
353 pagina's. Dat er pas nu een biografie ligt,
is, zo lezen we in het nawoord van Consten,
vanwege het... abominabele handschrift van de
hoofdpersoon. Een eerdere biograaf haakte om
deze reden af.
Isaac Dignus Fransen van de Putte wordt
in de biografie steeds Isaac of Van de Putte
genoemd. Hij is de tweede zoon van de Goese
ondernemer Jan Fransen van de Putte die zijn
zoon op elfjarige leeftijd naar een kostschool
in Medemblik stuurt ter voorbereiding op
een opleiding aan het marine-instituut dat in
die tijd in Medemblik is gevestigd. Twee jaar
later wordt hij op dit instituut toegelaten. De
biograaf van de toenmalige commandant van
het marine-instituut beschrijft Isaac naderhand
als lastig, ongedisciplineerd en gebruiker van
overmatige hoeveelheden alcohol. Isaac is er
kennelijk vroeg bij. Als hij tijdens de oude
jaarsnacht van 1837 een piespot uit het raam
op iemands hoofd gooit, is de maat vol en
wordt hij van de opleiding gestuurd.
Van zee naar suiker
Van zijn teleurgestelde vader heeft Isaac dan
niets meer te verwachten. Tussen hen zal
het nooit meer echt goed komen. In 1838
monstert hij aan als scheepsjongen op een
Oost-Indiëvaarder. Hij kan zich goed handhaven
in de harde wereld van de zeilscheepvaart en
werkt zich, mede vanwege zijn op het instituut
opgedane nautische kennis, in tien jaar op tot
eerste stuurman. Tijdens zijn vele reizen naar
Afb. 1. Omslag van het boek. (Alle afbeeldin
gen: Uitgeverij Van Tilt.)
Nederlands-Indië heeft hij gezien dat daar in de
suiker- en tabaksteelt veel geld valt te verdie
nen. Alle reden om de zee in 1849 vaarwel te
zeggen.
Op Java ziet hij kans om op eigen kracht,
zonder de dan gebruikelijke kruiwagen, een
goed betaalde baan te krijgen 'in de suiker' als
administrateur. In 1857 neemt hij de suikeron
derneming waar hij werkt over voor het in die
tijd astronomische bedrag van 430.000 gulden.
Met een jaaropbrengst van 120.000 gulden ver
dient hij die investering snel terug. Vervolgens
gaat hij ook in de zeer lucratieve tabaksteelt.
Hij blijft na zijn terugkeer in Nederland financi
eel betrokken 'in de tabak', ook als hij nader
hand Tweede Kamerlid en minister wordt.
47
