STAD EN LANDE
MEDEDELINGENBLAD VAN DE VERENIGING STAD EN LANDE VAN S C H OWEN - DUIVE LAND
Dec. 1964? nr. 2 Opgericht 1939
Secretariaat: Meelstraat 8, Zierikzee. Tel. 01110-2151
Bestuur Dr. J.J. Westendorp Boerma, voorzitter, P. van Beveren,
J.L. Braber, mr. F.Th. DijckmeesterA.A. van Eeten, L. Kouwen, S.P.
Moelijker, Jac. Romeijn, Joh. Vijverberg, leden, J. Viergever, penning
meester en C. Postma, secretaris.
De vereniging stelt zich ten doel de bevordering en het behoud van stads-
schoon en landelijk schoon in de meest uitgebreide zin op het eiland
Schouwen-Duiveland (Art, 2 van de Statuten, Goedgekeurd bij Kon, besluit
van 19 dec. 1951- nr. 73J Bijv. Ned. Stscrt. 12 mrt. 1952, nr. 51)»
L E Z I N G DR. MR. H.P. SCHAAP
Ons medelid, dr. mr. H.P. Schaap, hield op 16 oktober 1964
in de foyer van Mondragon te Zierikzee een lezing met lichtbeelden,
getiteld Den Briel. Voor de heer Schaap is Den Briel - ambtelijk
Brielle genaamd - meer dan de stad waar het eerst de standaard der
Vrijheid is geplant en waar de grote vlootvoogd Maerten Harpertsz.
Tromp in 1598 werd geboren. Als bewoner van een oud en historisch
huis "onder de schaduw van den Brielschen toren" van 1927-1937 heeft
onze spreker veel bijzonderheden vergaard uit de rijke geschiedenis
van de eens zo belangrijke stad op Voorne, die als wapenspreuk
voert; "Libertatis Primitae", dat is Eersteling der Vrijheid.Wij
zullen volstaan met enige bijzonderheden uit de lezing van de heer
Schaap op te merken.
Het woord Brieldat ook in de vormen bruul, broei en breul
voorkomt, is een oer-oud, vermoedelijk Kelto-Germaanswoord, dat
betekend moet hebben: een omheinde weide of opslagplaats aan het
water, In Gent kent men bijvoorbeeld nog de Houtbriel en een der
oudste stadsgedeelten van de laatstgenoemde Vlaamse stad heette
de TorfbrielOnlosmakelijk is de geschiedenis van Den Briel ver
bonden aan de geschiedenis van de Heren van Voorne, burggraven
van Zeeland, die eens ter plaatse van de huidige markt hun Herenhof
ten Briel' hadden. De middeleeuwse toestand, zoals die in Den Briel
is geweest, kan men nog precies zo aantreffen te Ekelsbeke in
Zuid-Vlaanderen. Het kasteel van Ekelsbeke met een daaraan palende
"hovinge" (een briel dus), grenzende aan de Eikelsbeek, of een
zijtak daarvan, dienstdoende als kasteelgracht en daar aangrenzende
het marktplein met de kerk, centrum van het dorp. Het Herenhof te
Den Briel, tegenover het huidige stadhuis werd in 1390 verkocht
door Albrecht van Beieren aan de baljuw van Voorne.
Na een uitvoerige beschouwing over het ontstaan van de middel
eeuwse steden en het stadsrecht van Den Briel, sprak de heer
Schaap o.m, over Jacob van Maerlant "den vader der Dietschen
dich'tren algader", die ca, 1235 in 't Brugsch Ambacht werd geboren
en te Damme is gestorven en van wien wordt verteld, dat hij aanvan
kelijk coster van de kerk van het Brielse Maerlant is geweest. In
hoeverre dit laatste waar is, wordt thans in twijfel getrokken. Van
Maerlant droeg zijn werk "merlijn" op aan Aelbrecht van Voorne, zijn
"Spieghel Historiael" aan Floris V en schreef "Der Naturen Bloeme"
in opdracht van Niclais van Cats (maior), heer van Noord-Beveland,