6)
Na aankomst in en een korte wandeling door het stadje Vianen werden al
len om half 11 door de locoburgemeester verwelkomd in het 15e-eeuwse
raadhuis, dat met zijn gevel van Namense steen, zijn stenen kruiskozijnen
en de kantelen even uit de rooilijn springt. De hijzonder sfeervolle sta
tige burger- en raadzalen, waar het door gla.s-in-lood getemperde licht
speelde langs korbeelstellen, zwaar eikenhout blanke muren en schil
derijen van edelen der geslachten Bredero en Nassau, deden verlangen meer
van dit juweel te zien. Vianen kan bogen op een trots verleden.
Nog op het Congres van Wenen (1814-'15) bepleitten afgevaardigden van
Vianen onafhankelijkheid voor hun stad. Na in het bezit geweest te zijn
van het geslacht Beusichem en het toentertijd aanzienlijkste adellijke ge
slacht Brederode verviel Vianen met het overlijden van den laatsten Bre^
derode in het midden der 17e eeuw door zijn huwelijk met Anna van Nassau
aan haar broeder Johan Maurits van Nassau, den "Brasiliaan" (van het
Mauritshuis)
In de Burgerzaal trof in het bijzonder het grote schilderij door
Vroom (van wiens hand ook het schilderij "De terugkeer van Cornells Hout
man" in het Rijksmuseum is) voorstellende de "Intocht van de vloot van
Walraven III van Brederode in 1591" met op de achtergrond het silhouet
van Vianen. Het deed het orangistisch hart deugd te kunnen constateren,
dat alle schepen de oude orange-blanche-bleuevlag voerden. Helaas kleeft
aan het oranje-blanje-bleu een partijpolitieke herinnering uit het recen
te verleden, doch het vermag het historisch feit niet verdoezelen, dat
voornamelijk om practische redenen (de enigszins fletse kleuren zijn op
zee op grotere afstand moeilijk te onderscheiden) langzamerhand - ook
door republikeinse invloeden - overgestapt is op het rood-wit-bla,uw
In de voormalige waterschapszaal bracht de qua.lita.tief (niet quan-
titatief) zeer waardevolle, zeer veelzijdige verzameling van het museum
de bezoekers in verrukking. Indirect is deze collectie te danken aan de
nonchalance van de vroegere burgemeester en presidentkerkvoogd, die in
zijn tijd talrijke schatten der Vianense gemeenschap (koperen lichtkronen
enz. enz.) verkocht en voor wiens "wandaden" de kleinzoon met zijn gran
dioze gift boete wil doen.
De kerk, door brand in 1542 verwoest, werd op instigatie van Rei-
noud III van Brederode herbouwd. De in aanleg Romaanse toren werd in het
midden der 15e eeuw voltooid. Ook het rijzige middenkoor is omstreeks
deze tijd ontstaan. Welk een enorme bouwdrift moet de Neder-landen in het
midden der 15e eeuw bezield hebben! De kerk vertoont overeenkomsten met
de Jacobskerk te s-Gravenhageontwerp van dezelfde bouwmeester Van der
Gouw. Merkwaardig is de reeks van dwarsbeuken, elk eindigende met een
topgevel. In het inwendige is duidelijk aan de bij de brand gespaard ge
bleven kolommen te zien, dat het schip hoger herbouwd is dan het oor
spronkelijk was. Veel aandacht werd besteed aan de graftombe van Reinoud
van Brederode en zijn gemalin Philippote van der Marck met de beelden der
overledenen en een etage er onder het zeer naturalistisch bewerkte
beeld van een half vergaan lijk, compleet met wormen. Men was toen met
de dood blijkbaar op even vertrouwde voet als tegenwoordig met de "sex".
Het stadje Vianen, dat niet geleidelijk organisch gegroeid is, doch
volgens een doelbewust nagenoeg rechthoekig plan van een Zuid-nederlan-
der gesticht werd, vertoont kenmerken daarvan? van zeer vele huizen ligt
de nok evenwijdig aan de voorgevel.
Na een voortreffelijke lunch, die velen deelnemers de opmerking ont
lokte? "Hoe kan Stad-en—Lande dit alles ook nog van die ƒ.18.bekosti
gen?", werd omstreeks 14,- uur IJsselstein bereikt. Daar kon men, dank
zij de grote parate kennis van de Heer Mr. Martens van een gedegen expli
catie genieten. De kerk met de toren was het doel. De Renaissance-toren,
zeer Italiaans van karakter, werd door plaatselijke ambachtslieden gebouwd
naar het ontwerp van Pasqulini uit Bologna - echter zonder zijn dagelijkse
leiding. De door Hildo Krop, beeldhouwer, in de periode tussen de beide
wereldoorlogen gemaakte kapitelen, ter vervanging der verloren gegane
