van het gebeente van St.Lieven naar de abdij. Dat gebeente was afkomstig
uit Houthem. (St.Lievens-Houthem) Grote propaganda maakten de monniken vooi
St. Lie ven in Vlaanderen en daar de St .Baafsabdij goederen en een kerk bezat
in Schouwen werd ook daar het gebeente rondgedragen. (Zoals b.v. in Zd.-
Beveland gebeurde met het gebeente van de H.Marcelinus)
Zeer waarschijnlijk was dus de in 976 genoemde kerk, die van Zierikzee, la
ter gewijd aan St.Lieven.
Eerder moet de kerk van Zierikzee aan een ander zijn toegewijd 1). (Dit komt
in deze tijd wel meer voor; zo was de Brugse St.Donaas voorheen ge
wijd aan O.L.Vrouw).
v.Agt is de mening toegedaan, dat de centraalbouw, welke men na de afbraak
van de St.L.Monsterkerk ontdekte, gesitueerd moet worden in het midden der
11e eeuw, en toen werd gewijd aan St.Lieven.
Iets later, in de 11e eeuw, hebben de monniken van St.Baaf nog een heilige
bedacht: St.Machariuswaarmee ze in Zierikzee weer succes hebben gehad,
want het St.Macharius-altaar was zeer belangrijk in het Gasthuis, dat zelf
uit vroeger tijd moet dateren.
De abdij van St.Geertruud bezat in de 10e eeuw goederen in Duvelant, waar
een kerk werd gesticht in Ouwerkerk, gewijd aan St.Geertruud, de patroonhei
lige van de abdij van Nijvel.
Dan is er nog een kerk waarvan een verhaal bekend is uit 1116, waarin het
heilige leven van de H.Arnulf, patroonheilige van de abdij van Oudenburg bij
Brugge wordt beschreven, hoe daar op zekere dag mensen uit Schouwen komen
vragen om een stukje van het gebeente van de H.Arnulf. Na gunstige beschik
king krijgen ze dit mee en stichten een kerk in Schouwen, gewijd aan deze heil
lige. Na korte tijd brandt deze kerk af, behalve het stukje gebeente'
van de H.Arnulf. Wederom reizen de Schouwse mensen naar de abdij om dit won
der te vertellen en de abt schrijft dit op!- Het is niet bekend, welke kerk
op Schouwen aan Arnulf was gewijd.
Op het eind van de 12e eeuw trekken de oude abdijen zich terug, de exploi
tatie van de verre goederen is niet meer rendabel. Ze verkopen die goede
ren, om daarvoor dichter bij huis gelegen gronden aan te kopen.
Lorsch, Echternach, Nijvel vertrekken de één na de ander, alleen Gent (St.
Baaf) behoudt nog goederen in het gebied van Zierikzee tot in de life eeuw,
maar het is heel weinig, plm. 80 gemeten.
In plaats van -de abdijen komt dan de bisschop van Utrecht (Willibrord als
le bisschop van Utrecht heeft ertoe medegewerkt, dat Zeeland aan de Utrecht
se bisschopszetel onderworpen was, daar hijzelf in Zeeland het Evangelie hat
gebracht). De bisschop weet bijna alle kerken van Zeeland onder zijn regime
te krijgen, daarbij gesteund door de Keizer -van Duitsland. Van die kerken is
hij niet- alleen herder, maar ook eigenaar, zodat de inkomsten daarvan hem
toekomen en hij alleen te zorgen heeft voor het onderhoud van de pastoor.
Door het stichten van kapittels, verdeelt de bisschop zijn eigendom onder
de kapittel-kerken.
Zo had St.Pieter kerken op Walcheren, Nrd.-Beveland en een stuk Zd.-Beve
land; Oud-MunsterOost-Zd-BevelandTholen en Duiveland. St.Jan en St
Marie krijgen Schouwen.
In het begin van de 12e eeuw waren er op Schouwen slechts 2 of 3 kerken.
In de 2e helft van de 12e en in de 13e eeuw komt er een massale parochie
stichting, mede als gevolg van bevolkingsaanwas door bedijking en cultive
ringsactiviteitDoch er was ook een geestelijke reden. Ging men tot de
12e eeuw weinig naar de kerk, daarna, onder invloed van de ''.Norbertijnen,
ging men veelvuldiger
De Zesde-delen van Schouwen hadden elk hun eigen moederkerk. 1. Burgh;
2. Haamstede; 3. Zuidkerkeif. Brjjdorpe5. Kerkwerve6. Zierikzee
Voor Duiveland was dit Ouwerkerk, dat geheel Duiveland omvatte.
Burgh, in de 13e èeuw afgesplitst: Westland of Westenschouwen en Claas-
kinderen.
HaamstedeBrijdorpe en Zuidkerke, vermoedelijk afsplitsingen van H'stede,
In ieder geval is Zuidkerke een afsplitsing van een kerk in het
Noorden, wellicht van Brijdorpe.
Kerkwerve: waarschijnlijk van Zierikzee.
