I
Ter Doest heeft hier dan een landbouw-exploitatie - een grangia -, die in
de le helft van de 13e eeuw wordt omgezet in een abdij voor vrouwen; Beth
lehem heeft bestaan van plm. 1236 tot aan dé hervorming, toen de nonnen
naar Damme zijn gevlucht, waar de vestiging tot aan de Fransetijd is blij
ven bestaan.
Heel laat kwamen de Cisterciënsers in Zierikzee, eind 15e eeuw, waar ze de
priorij van O.L.Vr.Zaal stichtten, een filiaal van de St .Bernardsabdij van
Hemiksem bij Antwerpen.
Als in de 13e eeuw do bedelorden in de mode komen, Predikheren of Domini
canen, Minderbroeders of Franciscanen, vestigen '""'.ook deze zich in Zierik
zee; plm 1255/60 zijn ze er reeds.
Eind 13e eeuw-komen er ook Franciscanessen voor. Klooster O.L.Vrv.Nazareti
en op het eind van de middeleeuwen ook in Haamstede.
Dan komen zeer in trek een soort vrouwencommunesde Begijnen.
Begijnhoven in Zierikzee en Burgh. Zijn er al in het midden van de 13e eeuw
en hebben bestaan tot in de late middeleeuwen. In Zierikzee is het Begijn
hof in de life eeuw zelfs een zelfstandige parochie. (8)
De mannelijke tegenhangers van de begijnen de Begardon, waren in de 15e eeuw
ook nog korte tijd in Zierikzee gevestigd. En bovendien nog Celle-zusters
en Karmelieten (9).
In Noordgouwe, in het klooster Sion, de Kartuizers.
Al deze orden gaan eind 16e eeuw teniet.
Plm. 1580 definitieve overgang naar de Hervorming. Kerken voor de protes
tantse eredienst ingeruimd; pastoors en kapelaans krijgen alimentatie.
Kloosters en abdijen worden onteigend. - Een speciaal fonds wordt gevormd,
"de Gemene-Zake"v/aaruit dominees worden betaald enz.
Monniken en nonnen kunnen ook alimentatie aanvragen, wat ze in de meeste
gevallen ook doen.
In Zierikzee treft men dan reeds een aantal aanhangers van de "Nieuwe Leer"
aan; op het platteland verloopt dit wat trager.
In het begin van de 17e eeuw zijn de protestanten overheersend en juist in
die tijd levert Zierikzee enige grote theologen n.l. de Teelincks (10),
Vader Teelinck was nauw betrokken geweest bij de Hervorming. Hun invloed in
Zeeland was bijzonder groot.
En nu, gaande door eon streng Protestants Duivelands dorp, kan men zich
nauwelijks voorstellen, dat alles en iedereen hier' eenmaal Rooms-katholiek
was
J.M.J.L.
Addenda. -
1) Kerk te Zierikzee wellicht aanvankelijk gewijd aan de patroonheilige van
de St.Baafs-abdij zelf. St.Bavo 655)
2)-De St.Baafskathedraal te Gent heeft een St.Lievenskapel (patroon van del
stad) en een kapel voor' de H.Macharius; bovendien een Machariusstraat
3) Het Gasthuis te Z'zee was gelegen achter de tegenwoordige Gasthuiskerk.
4) Poppe Hayman, burgemeester van Z'zee, stichtte een gasthuis voor 17 ar
men en een kapel in lifif3? ter plaatse waar de huidige Kapellestraat is
gelegen.
5) Leprozenhuis buiten de Noordhavenpoort gelegen ongeveer ten noorden van
de v.m. gasfabriek a.d. Grachtweg.
6) St.Rochus-pesthuis gelegen a.d. Hogemolenstraatwaar nu Rusthuis Irene j
is.
7) Vermoedelijk Lief Vrouw op Zee.
8) Begijnhof lag a.d. Oostzijde v.d. Bagijnestraat
9) Celle- of Zwarte zusters hadden hun klooster op Slabberswerf
Karmelietenklooster, waarschijnlijk eertijds gelegen ten Noorden v.d. Grot*
Kerk.
10) Zeer beroemd was o.a. Willem Teelinck, geb. te Z'zee (1579-1629)
Begaafd prediker en schrijver (127 werken). Predikant te Haamstede/Burgh.
later te Middelburg.
(L)
-6-