- 3 -
Een eenvoudig klokkenspelletje, dat in de westelijke toren op het kerk
dak heeft gehangen, was vóór het jaar 1795 reeds eruit gehaald. Ook wer
den gesloopt, omdat het bouwwerk onnodig was geworden of v/egens gevaar
voor instorting, enige stadspoorten, het Oranjebolwerk bij de toegang
van de Nieuwe Haven, een aantal walmolens, het leprozenhuis, de stadsmuur
enz
De 17e en 18e eeuw (tot het laatste kwart) was voor de stad een
periode van welvaart. Zierikzee kreeg zijn patriciaat, dat zijn rijkdom
toonde door de bouw van woonhuizen met indrukwekkende voorgevels. Aan
trekkelijk waren vooral de beide zijden van de haven en het plein rond
de St. Lievens Monsterkerk. De woonbuurt der gildebroeders werd begrensd
door de tegenwoordige Oude Haven, het Kraanplein, Havenpark, Havenplein
en Appelmarkt ten noorden en de Nieuwe Haven ten zuiden. Gok het kwar
tier tussen Poststraat, Kerkhofzzen Weststraat, enerzijds, en de
zuidelijke stadswal, anderzijds, was de woonplaats van de kleine bur
gerij. In de Wevershoek en de naaste omgeving woonden reeds in de mid
deleeuwen veel arbeiders van de lakennijverheid.
De achteruitgang van handel en scheepvaart in het laatste kwart
van de 18e eeuw - o.m. als gevolg van de Engelse oorlogen - en het
daarop volgende verval in de Franse Tijd, bracht ook hier ter stede
grote armoede. Als v/e ons slechts bepalen tot het stadsbeeld dan weten
we, dat vrij spoedig een deel van de bezittende klasse naar elders ver
trok. Het nieuwe staatsbestel bood de leden van het oude regentendom
weinig lucratieve ambten aan. Wat het Zierikzeese patriciaat bij zijn
vertrek aan fraaie woonhuizen achterliet, verpauperde snel. Bekend is,
dat reeds in de Franse Tijd vele huizen rond de St. Lievens Monsterkerk
leeg stonden. Bijna alle werden op den duur gesloopt. Gelukkig bleven
de huizen langs de Oude Haven in trek. Toen ze in de 19e eeuw intensie
ver werden bewoond en vaak aan de achterzijde uitgebouwd, kwamen ook
deze panden in verval. Daarbij werd door verkoop van vrijwel alle onder
delen van interieurs, zoals deuren, trappen e.d., de waarde in hoge
mate verminderd. Overigens moeten we mild in ons oordeel zijn ter zake
van de verkoop van fragmenten van huizen en gebouwen in de 19e eeuw.
Bekend is, dat nog ongeveer veertig jaar geleden een inwoner van Zwijn-
drecht door koop van een handelaar eigenaar was geworden van het ge
schilderde plafond uit het pand Oude Haven 39 alhier.
Een kleine opleving in de scheepvaart omstreeks het midden van dé
19e eeuw heeft voor de huizen langs de Oude Haven tot gevolg gehad, dat
vele als werkplaatsen of pakhuizen werden gebruikt. De ouderen onder
ons kennen nog de panden waarin ook in later jaren sigarenfabriekjes e.d.
waren ondergebracht.
Was in de Franse Tijd en in de vorige eeuw in onze stad meer af
gebroken dan zou het Zierikzeese stadsbeeld wellicht even erg geschon
den zijn geworden als dat van Brouwershaven, Veere enz. Kerk, stadhuis,
Gravensteen en enige woonhuizen voor ambtenaren zouden ook hier als po
vere resten van de oude stad zijn blijven staan. Het grootste lidteken
in het aanzien van Zierikzee werd in 1832 veroorzaakt door het verbran
den van de St. Lievens Monsterkerk. Het reeds vervallen "Kerkplein"
verloor daardoor alle aantrekkelijkheid, temeer daar het tot 1848 duur
de aleer een nieuw kerkgebouw ter plaatse van het oude gereed kwam. We
weten thans nog niet precies in hoeverre afbraak van de St. Lievens
Monsterkerk noodzakelijk was.'De prent, die door J. Korsten van de
kerkruïne werd getekend, toont een zwaar gehavend gebouw zonder dak.
Nadat het omvergehaald was, werd het puin verkocht, waarschijnlijk
voor dijkversterking. Ook staan in Zierikzee nog enige stoeppalen, die
van grafzerken o.i.d. zijn gemaakt. Men gooide niets weg. Dat geschiedde
nimmer. De Kanter vermeldt in zijn Chronijk, dat vóór 1795 een dekstuk
van een windlade van het oude orgel van de kerk in de Zuidhaven
als deür dienst deed.
