- 5 -
Torentjes, kantelen, geglazuurde bakstenen e.d. vielen in de smaak. Als
voorbeelden van weinig geslaagde nieuwe bouw van huizen en gevels uit de
tijd worden genoemd; Oude Haven 12, Havenpark 30, Havenplein 3, 4 en 15*
Wandeling 6 t/m 11, Meelstraat 20, Oude Haven 5? Nieuwe Haven 103 en de
"R„C. Parochiale Lagere School" van 1905 in de Hoge Molenstraat. Nieuwe
ondergevels in "gedurfde stijl" zien we o.m. Havenplein 20 en Lange No-
belstraat 14, 2b en 28, Naar de vele houten ondergevels wordt hier niet
verwezen. Zelfs vindt men in onze stad nog sporen van Jugend-Stil; gevels
Wandeling 11, Bagijnestraat 17 en winkelinterieur van Mol 17»
In het algemeen vond men de nieuwe huizen wel mooi. Ze stonden er
recht en fris bij en ze waren alle gebouwd onder de Woningwet 1901, die
imperatief het maken van een bouwverordening voorschreef. Het jaarver
slag van de gemeente over 1910 vermeldt zelfs met lof, "dat de verschil
lende winkels allen in uiterlijken staat zeer vooruitgaan, daar oude
voorgevels worden vervangen door nieuwe in modernen stijl, terwijl andere
zaken worden overgebracht naar ruimere panden". Be heer P.D.de Vos, die als
gemeentearchivaris de veranderingen in et stadsbeeld wel aandachtig zal
hebben gevolgd, schreef anno 1915 in een artikel over het gesloopte
Oudemannenhuis in de Manhuisstraat, dat ter plaatse "nu nieuwe fraaie
woningen gezet zijn" (nrs. 11 t/m 23)» Het klinkt ons wat vreemd in de
oren. Het kon toen reeds anders in Zierikzee. Dit lieten terzelfdertijd
de architecten W.C.L.de Vos van Nederveen Cappel en J.J. Wesseling, resp.
ingenieur van het Waterschap Schouwen en directeur van de Ambachtsschool
alhier, zien door de bouw van een bankgebouw met directeurswoning in
oude stijl in het Havenpark; thans hotel liondragon en AMRO-bank, nrs.
21 en 23-
De voornoemde architecten hadden bij het maken van hun ontwerp
uitdrukkelijk opdracht gekregen voor de Zeeuwsche Landbouwbank een kan
toor met directeurswoning te bouwen met een oude gevel, waarin de reeds
bestaande zandstenen ornamenten - drie maskarons en kopjes 1617
moesten worden geplaatst. Naar aanleiding van het verslag van dè plechtig
heid van de eerstesteenlegging voor de bouw op 1 november 1916 door het
zoontje van de directeur, Arn.Chr. Gelderman, laakte de gemeentebouw
meester M.N.van Dorth de keus van de architecten in een ingezonden stuk
in de Zierikzeesche Nieuwsbode. Volgens hem moest een architect "de
volle vrijheid" hebben en het plan voortkomen uit diens "eigen fantasie".
Een oude gevel zou slechts herinneren aan de woorden "Nil novi sub sole"
(Er is niets nieuws onder de zon; Pred. 1 9) Ir. C.L.de vos pareer
de deze aanval met de mededeling, dat door de opdrachtgever uitdrukkelijk
was verlangd een bankgebouw met oude gevel.
In boeverre de gemeentebouwmeester de algemene mening der burgerij
weergaf, weten wij niet. Zeker was hij niet onder de indruk geraakt van
het neo-renaissance woonhuis van de familie Fokker (1904), dat in 19^4
moest plaats maken voor de huidige Raiffeisenbank (Havenpark 4)
Thans kunnen we ook andere stijlproducten uit de tijd van de bouw
van de panden Havenpark 21 en 23 met elkander vergelijken. We beperken
ons tot Wandeling 6 t/m 11, Meelstraat 20 en Havenplein 3* Geconclu
deerd kan worden, dat de gevels van het hotel Mondragon en de AMRO-
bank daarbij vergeleken "het ergens nu nog goed doen". Intussen vragen
we ons af ;>/at een volgende generatie zal opmerken over de gevels Mol
15 en 19, die beide in een kort tijdsbestek gereed kwamen 1
Toch kwarn er in de twintiger jaren wat kritiek op de bebouwing
der laatste decennia. Blijkbaar viel het uitzicht op den duur niet mee.
Sommigen wilden wat ondernemen om het oude karakter van de stad te be
waren. Het isolement van het eiland was wat doorbroken en velen hadden
door reizen of lectuur geleerd de schoonheid van steden uit het verle
den en heden kritisch te bekijken. Bovendien waren door de archivaris
De Vos vele artikelen gepubliceerd betreffende de geschiedenis van de
stad en het eiland, waaruit de aandachtige lezer goed begreep dat
