- 300 -
Om een zekere regelmaat in een metselverband te brengen
werden vaak kalkstenen waterlijsten tussen de vakken bak
steen aangebracht, waardoor de zgn. speklagen ontstonden.
Naast de kalksteen wordt ook, vooral voor dekoratieve doel
einden, rode of gele zandsteen gebruikt, terwijl voor graf
zerken en stoeppalen het blauwgrijze arduin het meest ge
bruikelijk is.
Voor kerkgebouwen zijn vaak kalkstenen raamtraceringen bij
de vindplaatsen vervaardigd en kant en klaar op de plaats
van bestemming afgeleverd. Hetzelfde is ook het geval ge
weest met grafzerken en gehele graftombes. De meeste kalk
steengroeven die voor ons van belang zijn bevinden zich in
België en Noord-Frankrijk. Het zijn vooral de Gobertanger
en Leedersteen die hier worden gebruikt.
De baksteen heeft de neiging gehad in de loop van de eeuwen
steeds kleiner te worden. Het oudste en grootste formaat
zijn de zgn. kloostermoppen, hier ook wel Zeeuwse moppen
genoemd. Ze zijn zeer verschillend van kleur. De helderrode
exemplaren hebben het verst van het vuur verwijderd gelegen
en zijn het zachtst. Bij de exemplaren die vlak bij het
vuur gelegen hebben, ontstond bij het bakken door het zout
gehalte in de zeeklei een donkergroene glazuur.
Aanvankelijk werden deze stenen tussen de andere verwerkt,
maar later ging men ze dikwijls in regelmatige patronen
leggen. Dit is o.a. het geval aan de kerktoren te Renesse
(kruisfiguuraan de Nobelpoort en de Zuidhavenpoort te
Zierikzee. In dit laatste geval is een aantal exemplaren
nieuw vervaardigd bij de laatste restauratie. Dit zijn ech
ter gewone stenen die van een apart glazuurlaagje zijn
voorzien
Kleur en formaat van de baksteen zijn afhankelijk van de
plaats van vervaardiging en van de gebruikte grondstof.
Bekend zijn de gele IJselklinkertjesIn de gevels verwerkt
verweren ze meestal tot een grijsachtige tint, maar in het
plaveisel bleven ze door het voortdurend schrobben hun gele
tint behouden
Uit de toepassing van speklagen ontstaat vanzelf de trap
gevel, doordat bij de topgevel de speklaag iets wordt door
getrokken. Het huis "Rome" in de Meelstraat te Zierikzee
is één der oudste voorbeelden.
Als de ekonomische toestand het mogelijk maakte werd dik
wijls de stenen gevel geheel vervangen door een natuurste-
