- 293 -
MATERIAAL EN MONUMENT.
De bouwmaterialen waaruit onze monumenten zijn opgetrokken,
verschillen van land tot land en van streek tot streek. Zo
zal men in de noordelijke Nederlanden betrekkelijk weinig
gebruik van natuursteen aantreffen en des te meer baksteen,
die immers door de bodem zelf wordt opgeleverd. In 't alge
meen zal de gemakkelijkst te verkrijgen grondstof ook de
goedkoopste zijn en daarom vanzelf de voorkeur krijgen bo
ven andere mogelijkheden.
Als wij uitgaan van het begin van onze jaartelling, zien
we dat voor de woningbouw allereerst gebruik werd gemaakt
van de inheemse materialen hout en klei.
De Romeinse overheersers voerden grotere bouwwerken uit in
aangevoerde natuursteen en tevens introduceerden zij de
baksteentechniek. In plaats van riet en stro gebruikten zij
dakpannen voor de afdekking.
De Romeinse baksteen was plat en zag er min of meer uit als
een plavuis. In de landen om de Middellandse Zee heeft dit
type zich tot in onze tijd gehandhaafd.
Bij de val van het Romeinse rijk verdween in onze contreien
de stedelijke kuituur en daarmee het gebruik van de bak
steen en de dakpan.
De plattelandskultuur, die in feite niet veranderd was, hand
haafde zich. De bouwkunst van het platteland is allereerst
de kunst van het konstrueren van een doelmatige boerderij
De middeleeuwse dorpsgemeenschap was vrijwel geheel op
zichzelf aangewezen: De toen veel talrijker bossen lever
den voldoende timmerhout, terwijl in de moerassen het riet
groeide voor de dakbedekking, voorzover tenminste niet de
voorkeur werd gegeven aan stro, dat het normale bijprodukt
is van de korenoogst.
Tot in de 17e eeuw, vaak zelfs tot in de 18e, was dit het
normale type van plattelandswoning. Dan pas verschijnt meer
en meer de stenen boerderij met het pannendak. Vaak werd
deze konstruktie alleen toegepast voor het woongedeelte
dat meteen een representatieve funktie had, terwijl voor de
bedrijfsruimte de houtbouw met het strodak gehandhaafd
bleef. De houtbouw bracht mee, dat soms uitsluitend met hout
voor de konstruktie werd gewerkt, terwijl in andere geval
len van lange en korte balken een basiskonstruktie werd op
getrokken, die opgevuld werd met vlechtwerk van riet of