- 297 -
land, evenals de baksteen, door de Romeinen ingevoerd en
met hun vertrek ook weer verdwenen.
De Romeinse dakpan was vierkant met twee opstaande randen
waar overheen een kleine halfcylindrische pan werd gelegd.
In de middeleeuwen is de vlakke dakpan op de duur inge
krompen tot een halve cylinder die met de holle kant naar
boven ligt en waar de bolle dakpan overheen wordt gelegd,
de zgn. monniken en nonnen. In het Middellandse zeegebied
is dit nog altijd het gebruikelijke type dakpan.
In het noorden zijn enkele enclaves aan te wijzen waar de
ze dakbedekking ook voorkomt. In Nederland is dit het geval
in de provincie Groningen. Waarschijnlijk is dit toe te
schrijven aan de invloed van enkele monniksorden.
Een ander materiaal dat vooral langs de rivieren voorkomt,
waar het gemakkelijk aangevoerd kan worden, is de lei. Het
leien dak wordt vooral toegepast op meer aanzienlijke wo
ningen en representatieve gebouwen. De dakleien zijn ofwel
rechthoekig, of ze hebben de ronde vorm van visschubben.
Beide vormen worden nagemaakt in gebakken klei en zo is de
dakpan evenals de baksteen in onze streken voor de tweede
maal uitgevonden.
Soms zijn ook ruitvormige pannen gebruikt. Deze zijn gevon
den bij de opgraving van de St. Walburgskerk te Groningen.
De rechthoekige vlakke dakpan, de zgn. leipan is in grote
delen van België en Frankrijk nog in gebruik, maar bij ons
is deze weer verdwenen.
Bij de restauratie van de stadsmuur bij de Zuidhavenpoort
is de weergang overdekt met leipannen die speciaal voor
deze gelegenheid vervaardigd zijn. Onder de vloer van het
Burgerweeshuis te Zierikzee zijn enkele zwaar beschadigde
exemplaren gevonden.
Uit de samenvoeging van "monniken" en "nonnen" ontstaat de
S-vormige dakpan, de zgn. Hollandse linkse en de Hollandse
rechtse. De laatste is de meest voorkomende. Het verschil
tussen hol en bol is kleiner dan bij de Romeinse dakpan
en de pan zelf is groter en platter en daardoor beter ge
schikt voor de hier voorkomende steile daken. Meestal is
deze dakpan ongeglazuurd, hoewel een bruine glazuur ook
wel voorkomt. De kleur is als regel rood en dit brengt een
fleurig element in onze bouwkunst.
In de 17e en 18e eeuw komen ook grijze pannen voor en daar
deze kostbaarder zijn, verlenen ze meer aanzien aan een
