- 188 -
van het kerkgebouw, dat zelf immers ook met het koor en
dus met het altaar naar het oosten gericht is. Ook in de
kerken zijn de graven meestal georiënteerd. Alleen in het
koor wordt hiervan nogal eens afgeweken, omdat de graven
dan zo zijn geplaatst dat verondersteld wordt dat de do
den naar het altaar kijken.
De traditie is in dit opzicht nog zo levend, dat enkele
jaren geleden in Westkapelle de plannen van de gemeente
raad om de graven op de nieuwe begraafplaats in een andere
richting te leggen, op hevig verzet van de bevolking zijn
gestuit.
Ook op Schouwen is, althans op de oudere kerkhoven, de
oriëntatie van de graven een gewone regel geweest. Des te
opvallender is het dat in 1963 vlak naast het slot Haam
stede een grafveld is blootgelegd, waar van deze regel is
afgeweken. In dit geval lagen alle skeletten met de voe
ten naar het westen gericht. Tot dusverre is hiervoor
geen bevredigende verklaring gegeven. Zelfs werd de mo
gelijkheid geopperd dat dit een niet-christelijk grafveld
zou zijn. Stilzwijgend werd aangenomen dat alle bijzettin
gen vrijwel tegelijkertijd hebben plaats gehad. Hiervoor
ontbreken, voorzover ons bekend, de overtuigende bewij
zen.
Schrijver dezes meent hier te moeten verwijzen naar het
volksgeloof. De Byzantijnse schrijver Procopiuslevend
in de zesde eeuw van onze jaartelling, vermeldt dat bij
de bevolking van de Noordzeekust het geloof heerste dat
de geesten van de overledenen over zee werden gevoerd
naar een dodeneiland in het westen. Dit eiland werd ge
ïdentificeerd met Engeland. Ook het Engeland uit het kin
derversje
"Witte zwanen, zwarte zwanen,
Wie gaat er mee naar Engeland varen", enz.
zou dat dodeneiland kunnen zijn waarbij de zwanen de zie-
^evogels voorstellen. J.R.W. Sinninghe verwijst in het
Zeeuwsch Sagenboek" op blz. 236-237 naar dit geloof.
Jozef Cohen geeft er een enigszins vrije bewerking van in
zijn verhaal "Doodendroom" in Nederlandsche Sagen en Le
genden, deel I.
De voorstelling van een dodeneiland in het westen is zo-
