- 312 - EXCURSIE NAAR s-HERTOGENBOSCH OP 9 MEI De stad Den Bosch herdacht in 1985 z'n 800-jarig bestaan. In 1185 kreeg het stadsrechten van de hertog van Brabant. Het was door z'n ligging een strategisch punt, op een knoop punt van wegen en ook per schip goed bereikbaar. De Dommel en de Aa kwamen er samen in de Dieze die het met de Maas ver bond. Deze riviertjes stroomden oorspronkelijk door een del tagebiedje, met daarin een zandrug van dezelfde geologische oorsprong als de Drunense duinen. Vanouds woonden op die voor overstroming veilige rug al mensen vanwege de vrucht bare klei er om heen. Er ontstonden in de 9e en 10e eeuw buurtschappen als Empel, Orthen en Vught, maar volgens ar cheologen waren er al in de Romeinse tijd en zelfs nog eer der agrarische nederzettingen. De hertog, Hendrik I, bezat in de buurt ook bossen voor de jacht. De ligging in het grensgebied met Gelre en Holland was aanleiding allerlei voorrechten te verlenen, om de nederzetting te versterken. Omstreeks 1200 had 1s-Hertogen- bosch naar schatting zo'n 2000 inwoners. Toen werd de eer ste omwalling aangelegd vlak om de bebouwing rond de markt. De typische driehoekige vorm van 1s-Hertogenbosch en van het marktplein komt voort uit de samenkomst van Dommel en Aa en van de wegen uit het noorden (Orthen)oosten (Hint ham) en zuidoosten (Vught)De jonge stad ontwikkelt zich in de 13e eeuw door de privileges voorspoedig tot een be langrijk handelscentrum. Er is veel lakenindustrie. Langs de toegangswegen en de diverse waterlopen komen uitbrei dingen, bijv. het Uilenburgkwartier langs de Vughterstroom. In 1318 begint de aanleg van een veel grotere omwalling die alle tot dan toe gebouwde "buitenwijken" binnen de stad brengt. Dit wordt de driehoeksvorm tussen Dommel (St. Janssingel) Aa en ZuidwalDe waterlopen in de stad worden de Binnen- dieze, ten dele overwelfd. Grote delen zijn dan nog onbe bouwd, die later nogal onregelmatig worden opgevuld. In 1330 start de bouw van de St. Janskathedraal. Andere kerken en kloosters volgen.

Tijdschriftenbank Zeeland

Stad en lande | 1987 | | pagina 24