Veldnamenonderzoek
Van oudsher heeft men de behoefte gehad
om een plaats of gebied(je) aan te kunnen
duiden. Uiteraard was dat om puur
praktische redenen: om aan te geven waar
men zich bevond of naar toe ging, om
grenzen van bezit aan te duiden, om
beleidsmatige regelingen te kunnen treffen,
enz.
Het is logisch om zoveel mogelijk
natuurlijke grenzen te hanteren: eilanden,
watergangen, zandplaten. Ook
afzonderlijke percelen kregen een naam. De
oorsprong van die namen is lang niet altijd
te achterhalen, mede doordat ze in de loop
der tijden afgesleten en verbasterd kunnen
zijn. Bovendien vonden er soms
veranderingen plaats door vergraving,
ophoging enz. terwijl de naam behouden
bleef, zodat deze niet meer overeenkwam
met de werkelijkheid.
De namen van de afzonderlijke percelen
noemen we „veldnamen". Deze namen
geven ons vaak allerlei informatie over
landschap en bodemgebruik, flora en
fauna, eigendomsverhoudingen,
rechtspleging (b.v. „galgeblok") enz.
Ze zijn vaak eeuwenlang mondeling
doorgegeven en daarom historisch van
belang bewaard te blijven.
Na de overstromingsramp in 1953 is
Schouwen-Duiveland door herverkaveling
opnieuw ingedeeld. Het schilderachtige
landschap met de grillige vorm van de
landerijen, de kronkelende wegen en
dijkjes, is grotendeels verdwenen. Na de
herindeling liggen de percelen en de
watergangen meestal rechtlijnig en
rechthoekig. Uiteraard is dat voor de
moderne bedrijfvoering in de landbouw
zeer gunstig. Maar het terug vinden van de
oude situatie is moeilijk en alleen nog
mogelijk aan de hand van oude kaarten.
Oorspronkelijk kleine percelen zijn nu
opgenomen in grote kavels, waardoor ook
de oude veldnamen verloren gingen. Alleen
ouderen herinneren zich die nog en daarom
is het van belang deze veldnamen nu op te
tekenen. Al vanaf 1983 is de veldnamen-
werkgroep via tientallen - misschien wel
honderdtallen - informanten bezig over
geheel Schouwen-Duiveland de veldnamen,
tot aan de ramp nog in gebruik, te noteren.
Momenteel is ons „veldwerk" bijna
afgerond en zijn wij bezig de gegevens te
verwerken in een viertal boekjes. Twee
daarvan zijn reeds uitgegeven: Deel 1
handelt over het gebied Dreischor,
Zonnemaire en de Gouwepolders, Deel 2
beschrijft het gebied Duiveland. Dit jaar
willen wij proberen Deel 3 uit te geven,
handelend over Burgh, Haamstede,
Renesse, Noordwelle, Serooskerke en
Ellemeet.
De boekjes omvatten naast lijsten met
veldnamen, tot aan de herverkaveling in
gebruik, een serie unieke kaarten waarop
deze veldnamen zijn ingeschreven. Tevens
zijn op deze kaarten aangegeven de oude
wegen met hun namen, kerkepaden,
boerderijen en bijzondere gebouwen.
Verder staat in ieder boekje een diepgaand
artikel over ontstaan of historie van het
landschap op Schouwen-Duiveland en
uitgebreide informatie uit historische
bronnen. Veel werk is al verricht, de laatste
loodjes wegen echter zwaar. Wij proberen
in 1990 ons werk af te ronden met boekje
Deel 4, handelend over het gebied
Zierikzee, Kerkwerve, Brouwershaven en
Scharendijke.
De werkgroep veldnamenonderzoek:
M. K. Buth, voorzitter
P. J. Boot
J. A. Deurloo
P. Flikweert J.P.zn
Mr. A. Gast
R. de Jongh
P. J. van Langeraad
W. P. de Vrieze
St. van der Wekken
M. J. Zeijler
Haamstede
Kerkwerve
Haamstede
Nieuwerkerk
Brouwershaven
Zierikzee
Schuddebeurs
Haamstede
Nieuwerkerk
Oosterland
55
