Naarden, excursie
Naar Naarden ga je in de eerste plaats om
de vestingwerken te zien. Het
Kunstreisboek voor Nederland schrijft dat
die „door hun volledigheid vrijwel enig in
den lande zijn en bovendien van grote
schoonheid". En inderdaad, op een
kleuren-luchtfoto kun je de vesting voor
een met smaragd ingelegd juweel houden!
Bij nader inzien is Naarden natuurlijk de
kleine stad die in het hart van een
ingewikkelde geometrische figuur ligt. Deze
wordt gevormd door een ingenieus stelsel
van omwallingen, grachten, bastions en
ravelijnen in de vorm van een ster. Een
staaltje van de 17de eeuwse militaire
architectuur.
De ontwikkeling van eenvoudig ommuurde
middeleeuwse stad tot de huidige status
van kuituurmonument beslaat zes eeuwen.
Je kunt je afvragen: waarom een vesting
op die plaats? Dat was in eerste instantie
het gevolg van de ligging van de stad
tussen het Graafschap Holland en het
Sticht (het gebied van de bisschop van
Utrecht) in de Middeleeuwen. De
Hollandse graaf wenste een sterke stad in
dat grensgebied.
Het Naarden dat wij kennen was niet het
eerste van die naam. Er is een ouder
Naarden geweest, noordelijker gelegen aan
de Zuiderzee, een vissersdorp dat later
stadsrechten kreeg. Het werd in 1350 in het
begin van de Hoekse en Kabeljauwse
twisten door eerst genoemden verwoest. Er
is, mede door kustafslag, eigenlijk niets
van over gebleven.
De graaf wenste herbouw, maar niet op de
zelfde plaats. Die was aan de Zuiderzee
door afslag te kwetsbaar. Men verkoos een
plek die twee km westelijker lag op een
uitloper van de Gooise heuvelrug, hoger en
droger dus. Ook strategisch interessanter
vanwege de ligging tussen de Zuiderzee en
het Naardermeer, dat toen groter was dan
nu.
De herbouw begon spoedig. De stad werd
volgens een eenvoudig plan gebouwd. De
lengte was ongeveer tweemaal zo groot als
244
