aantallen soldaten hier. Op Schouwen-
Duiveland was minder verzet dan elders en
de illegaliteit kreeg slechts moeizaam
contact met de rest van het land.
In 1942 werd de bevelsstructuur veranderd.
Tot dat jaar was de Westerschelde de
scheiding en hoorde heel Zeeland tot het
Nederlandse verdedigingsgebied. Dit
veranderde in 1942: toen werd de
Oosterschelde de scheidslijn voor de Duitse
bevelhebbers. Het zuidelijk deel van
Zeeland, dat de strategisch belangrijke
toegang naar Antwerpen beheerste, kwam
met België en Noord-Frankrijk tot aan de
Seine, onder bevel van de generaal van het
15e Duitse leger. Schouwen-Duiveland werd
als strategisch minder belangrijk gezien. Er
kwamen hier dan ook minder bunkers en
soldaten dan op Walcheren en in Zeeuws-
Vlaanderen. Wel kreeg Schouwen een sterke
kustverdediging.
In 1944 werd het achterland in staat van
verdediging gebracht. Er kwamen zgn.
Rommel-asperges, een miljoen palen, die
luchtlandingen moesten verhinderen. Verder
werd er land geïnundeerd. De helft van het
geïnundeerde gebied in Zeeland lag op
Schouwen-Duiveland, een derde op Tholen.
Bij vloed werden de uitwateringssluizen
geopend, zodat er zo'n 50 cm water kwam
te staan. Dat was te diep voor auto's en
tanks, maar te ondiep voor
watervliegtuigen om te landen. De dijken
en wegen kwamen niet onder water, zodat
geallieerden die landden een makkelijk
doelwit vormden. Door de inundatie moest
het grootste deel van de bevolking
gedwongen geëvacueerd worden. Het werd
een chaos bij de veren, de mensen waren in
een bedrukte stemming, ze moesten hun
land verlaten en zouden een tijd in een
vreemde omgeving moeten wonen. Op 23
maart '44 was de evacuatie voltooid: zo'n
17.500 mensen waren weg, naar Rotterdam,
Den Haag, Dordrecht. Slechts een klein
deel van de inwoners van Zierikzee, de
Westhoek en Brouwershaven mocht blijven,
ongeveer 6000 personen. Zij waren
voortaan geheel op zichzelf aangewezen,
Monument te Renesse.
want een groot deel van het vee, de
voorraden aardappelen en granen waren
ook weggevoerd. Gedurende de oorlog zijn
er wel vaker groepen mensen geëvacueerd,
maar nergens zo'n grote groep als van
Schouwen-Duiveland.
268
