Latijnse onderschrift van W. Baudartius uit
1615 is geplaatst. Ook bij Bommenee: de
royalistische visie (van Pourtant??) en die
van Hogenberg. Zijn Duits rijm begint met
„ein sterckde Bommenee genannt erobern
mit der sturmender hant" heeft hij
ontleend aan zijn Spaanse bron:
„De stercte van Bommene bij Zirichzee in
Zeelandt bestormt ende ghenomen is
geweest van sconinckx volck". Ook hier is
naar mijn overtuiging Hogenberg de
navolger. Maar is het origineel van
Pourtant? Zo ja, waarom plaatste hij zijn
naam niet zoals bij afb. 1 en 2? Was het
innemen van een partijstandpunt in het
gebied van de opstand soms gevaarlijk? Is
de naam Pourtant toch een schuilnaam,
zoals wel gesuggereerd?
Biografische gegevens ontbreken nagenoeg,
op één aanwijzing na onder een
ingekleurde copie van Vlissingen, ook met
de naam J. Pourtant, waarvan het originele
exemplaar zich destijds bevond in
F. Nagtglas, Zelandia Illustrata I, 1879,
199, 518 en 570. Dat onderschrift luidt
„De Gentenaar J. Pourtant te Antwerpen
om het gelove gedood". Deze aanwijzing
dank ik aan de heer D. de Vries,
conservator der collectie Bodel Nijenhuis,
Rijksuniversiteit Leiden. De Stadsarchieven
van Gent en Antwerpen bezitten in de
Vierschaarboeken, stadsgebodboeken,
rekeningen van de schout en het
„Biografisch woordenboek" nihil omtrent
de gezochte Pourtant.
De aanwijzing die Nagtglas geeft in Zei.
111. I, 1879, p. 199 is even vaag en vermeldt
hetzelfde: (er) „bestaan ook nog andere
afbeeldingen der steden met bijschriften
van en waarschijnlijk vervaardigd door
J. Pourtant, den geleerde meetkundige, die
als martelaar stierf en over wien men zie
Henne V, p. 52, IX, p. 60 en Le
Protestantisme Beige 1856, p. 74".
Nagtglas onderkent wel de waarde van de
kaarten van Pourtant en merkt onder die
van Veere op: „De kaart, hoewel in vele
opzigten misteekend, komt mij belangrijk
voor; men vindt er de afbeeldingen van
gebouwen, zoo als de kerk van Zandijk en
andere die men nergens elders aantreft."
Het belang van zijn prenten is evident,
maar over zijn geboorte- en sterfjaar tast
ik in het duister. Slechts één jaartal nl.
1573 staat op zijn kaart van de Vlissingse
haven. Daar moeten we het mee doen.
Voorlopig!
Overzicht van de tot nu toe aangetroffen
prenten van J. Pourtant:
1. Tocht door het Zijpe en invasie van
Schouwen-Duiveland, coll. R. de Jongh,
getekend J. Pourtantius.
2. Ontzetpoging van het belegerde
Zierikzee, coll. Bodel Nijenhuis, Univ.
Bibl. Leiden (P 35 N 107), getekend
J. Pourtat.
3. Vlissingen, „de beste haven van
Walcheren", coll. Bodel Nijenhuis, Univ.
Bibl. Leiden (P 35 N 21), getekend
J. Pourtant (copie).
4. Veere, „Campveere prend son nom du
village de Campen par inundations devenu
profonf et large mer. Premièrement
environné de murs anno 1358. La nation
des Escossoys i trafique. Ici est gardé
l'artillerie et munition de l'admiral de
nostre Roy", coll. bodel Nijenhuis, Univ.
Bibl. Leiden (P 35 N 74) (copie), getekend
J. Pourtantius.
5. Arnemuiden, elders getraceerd door de
heer R. de Jongh, Zierikzee. Nadere
gegevens ontbreken.
C. van der Graaf
321
