Haamstede, kerk en slot
De westhoek van Schouwen moet al omstreeks
het begin van onze jaartelling bewoond zijn ge
weest. De Romeinen moeten er geweest zijn en
vermoedelijk hebben zij er zelfs min of meer
permanent verbleven. In 1964 werd bij opgra
vingen op de noordoostelijke hoek van het ter
rein van het slot Haamstede een enorm blok tuf
steen gevonden, ca. 2 m lang en ca. 20 cm dik.
Het materiaal is bruin van kleur en was in een
aantal stukken gebroken. Nog steeds zijn de
brokken opgeslagen in de bunker tegenover het
slot. Ook is een tufstenen muurfragment aange
troffen.
Die tufsteen werd gewonnen in de Eifel in
Duitsland in de omgeving van Kruft. Het is een
vulkanische gesteente dat in blokken op vlotten
en primitieve schepen langs de Rijn naar
Nederland werd vervoerd.
Ook in de twaalfde eeuw werd er tufsteen ge
bruikt voor het bouwen van kerken op het wes
telijk deel van Schouwen. Van tenminste twee
kerken is bekend dat zij van tufsteen moeten
zijn geweest: Koudekerke (Plompetoren) en
Haamstede. Tot omstreeks 1200 is er tufsteen
ingevoerd in Nederland. In de halve eeuw daar
voor kwam de produktie van baksteen tot ont
wikkeling, eerst in Noord-Nederland, later in
Zuidwest-Nederland en Vlaanderen. Als een
gebouw nadien werd vergroot of vervangen,
paste men baksteen toe. De afkomende materia
len van het oude gebouw liet men echter niet
verloren gaan. Die werden op minder belangrij
ke plaatsen gebruikt. Zo zijn in funderingen van
de kerk van Haamstede kleine blokjes tufsteen
verwerkt, die van afbraak afkomstig moeten
zijn. Ze komen hier en daarjuist boven de
grond uit. In de kolommen tussen middenbeuk
en zuidelijke zijbeuk zijn ook stukjes tufsteen te
vinden. In 1965 is in de bodem van de kerk een
klein tufstenen muurfragment gevonden in de
zuidwestelijke hoek van de zijbeuk. Dat moet
van de voorganger van de huidige kerk zijn.
Ook is een romaans zandstenen doopvont in
1966 in de kerk teruggekeerd. Het verhaal gaat
dat het toen ergens in het dorp diende als drink-
bekken voor vee.
In de Plompetoren zitten ook enkele blokjes tuf
steen, zodat aan kan worden genomen dat op
die plek, vermoedelijk in de twaalfde eeuw, een
kerk werd gebouwd. De bakstenen toren, die lit-
603