bedenken dat de vier genoemde raadsleden de
gehele agrarische sector vertegenwoordigen.
(Vóór de herindeling telde die sector nog 17
vertegenwoordigers op 70 raadsleden.) Het zijn
er ook erg weinig, vergeleken met de vele tien
tallen boeren die na de vorige herindelingsope
ratie nog in de Schouwen-Duivelandse gemeen
teraden werden gekozen; in 1962 eisten de
boeren nog bijna vijftig procent van alle zetels
voor zich op.
Zoals u in mijn bijdrage in de Kroniek kunt
lezen, moet deze gigantische terugval niet zo
zeer toegeschreven worden aan de terugloop
van het aantal boeren op Schouwen-Duiveland,
als wel aan de teloorgang van de maatschappe
lijke gidsfunctie die vanouds bij de boeren be
rustte. Het einde van de boerenstand als maat
schappelijke bovenlaag is in zicht gekomen.
De gemeenteraadsverkiezingen van 13 novem
ber jl. bevestigen de trend dat de boerenstand
niet langer het recruteringsveld bij uitstek
vormt als het erom gaat. kandidaten te vinden
voor een raadszetel. Dat is ook elders in het
land al herhaaldelijk gebleken, en het is op
Schouwen-Duiveland ook al gebleken bij het
aantrekken van nieuwe leden voor kerk- en
schoolbesturen en in de leiding van het plaatse
lijk verenigingsleven. Ook op Schouwen-
Duiveland is er een eind gekomen aan een zeer
langdurige periode waarin de boeren het op al
lerlei terreinen van het maatschappelijk leven
min of meer voor het zeggen hadden. Van het
machtige 'boerenbolwerk' van voorheen is
bijna niets meer over.
De rol van de boeren is in snel tempo overgeno
men door een categorie niet-agrariërs, die aan
vankelijk sterk gemêleerd was. Men trof er win
keliers in aan naast handarbeiders,
middenstanders en andere zelfstandige onderne
mers naast employees, ambtenaren naast verte
genwoordigers van vrije beroepen enz.
Recentelijk is er sprake van een duidelijke op
mars van vertegenwoordigers uit het onderwijs,
de zorgsector en de administratieve beroepen.
Van elke drie gekozen leden van de nieuwe
raad is er nu al één afkomstig uit het onderwijs,
de gesubsidieerde instellingen en de administra
tieve sector. Zij lijken de nieuwe bestuurlijke
bovenlaag te vertegenwoordigen die de plaats
inneemt die vanouds door de boeren werd be
kleed.
Ik wil afronden met nog twee observaties. De
eerste betreft de verdeling van de nieuwgeko-
zen raadsleden naar herkomstgemeente. Deze
oogt heel evenwichtig. Als ik de gemeentegren
zen van 1961 aanhoud, en dus uitga van de zes
gemeenten die toen werden gevormd, lijkt de
spreiding bijna ideaal: vier raadsleden komen
uit Westenschouwen, twee uit Middenschou-
wen. vier uit Brouwershaven, zes uit Zierikzee.
vijf uit Duiveland en twee uit Bruinisse. Een
evenwichtiger spreiding laat zich haast niet
voorstellen! Het is te hopen dat de verschillende
politieke partijafdelingen op het eiland nu niet
al te tevreden zijn en, lekker onderuitgezakt in
hun stoel, in slaap dommelen, want bij volgen
de raadsverkiezingen moeten zij bij het opstel
len van de kandidatenlijsten alert blijven. De er
varing leert immers dat centrumplaatsen van
heringedeelde gemeenten al gauw veruit de
meeste raadsleden leveren en dat het sprei-
dingsprincipe binnen de kortste tijd voor andere
principes moet wijken. Dat is ook op
Schouwen-Duiveland gebeurd na 1961Want
van de inwoners van de vroegere gemeenten
Duivendijke, Eikerzee, Ellemeet. Noordgouwe,
Noordwelle, Oosterland. Renesse en Schudde-
beurs - dat wil zeggen van zo ongeveer de helft
van de gemeenten die het eiland tot 1961 nog
telde - zit nu geen enkele vertegenwoordiger
meer in de raad.
Mijn allerlaatste opmerking betreft de omstan
digheid dat aan de raadsverkiezingen van
13 november 1996 uitsluitend nationale partijen
deelnamen. Ik zie daarin een aanwijzing dat "lo
kaal isolationisme' nergens de kop heeft kun
nen opsteken. Er is geen halt toegeroepen aan
het proces van toenemende vervlechting in na
tionale netwerken; de lokale politieke cultuur
blijft afgestemd op de nationale. In het plaatse
lijke politieke proces blijven de nationale refe
rentiekaders als standaard aanvaard. Dat is.
dunkt mij. een gunstige ontwikkeling.
'Isolationisten', mochten die in deze gemeente
aangetroffen worden, bevinden zich op een hel-
9
