PROJECT BURGERLIJKE STAND
SCHOUWEN-DUIVELAND
INLEIDING
Onder auspiciën van de Stichting Regionale
Geschiedbeoefening Zeeland ging in 1992 in
Zierikzee een project van start dat de naam
droeg 'Onderzoek naar Zeeuwse Burgemeesters
1850-1855' (een onderzoek naar genealogische
en andere relevante gegevens van Zeeuwse bur
gemeesters). Dit project werd geïnitieerd door
drs. A. P. de Klerk, consulent regionale geschied
beoefening. Voor Schouwen-Duiveland fungeer
de met name dhr. H. Uil als aanspreekpunt. Het
beoogde doel was deskundigheidsbevordering
van amateur-historici. Zeventien, voornamelijk
Schouwse, deelnemers werkten hieraan mee. Het
resultaat is een boekwerk waarin alle verzamelde
gegevens per onderzochte burgemeester opge
zocht kunnen worden.
Na voltooiing van dit Burgemeester-project werd
tijdens een bijeenkomst besloten om de opgeda
ne kennis niet verloren te laten gaan en een
nieuw project te zoeken. De keus viel, na een
voordracht over de bewerking van de
Noordwelse Burgerlijke Stand, op de bewerking
van de gegevens van heel Schouwen-Duiveland.
Met name de heren H. Uil, archivaris en A. S.
Pattenier, archiefmedewerker en enkele deelne
mers uit het Burgemeester-project werkten mee
aan de opzet van het nieuwe project. Dit
bestond uit het opstellen en stapsgewijs bijstel
len van de zogenaamde overname-formulieren.
Op deze formulieren kunnen alle aktegegevens
integraal overgenomen worden. Als proefperiode
is Zierikzee tijdens de jaren 1841 - 1850 onder
de loep genomen. Maar liefst 2800 geboorteak
ten, 2200 overlijdensakten en 400 huwelijksak
ten passeerden de revue. Om de gegevens in een
computerprogramma te kunnen verwerken werd
er besloten om een samenwerkingsverband aan
te gaan met dr. C. A. Mandemakers van het
Project Historische Steekproef Nederland. Deze
instantie levert het gewenste en speciaal voor
Schouwen-Duiveland aangepaste programma.
Nadat de formulieren en het computerprogram
ma grotendeels geoptimaliseerd waren, stond
het project open voor nieuwe deelnemers.
Deelname gebeurde na bekendmaking via de
plaatselijke media en mond-tot-mond. Anno
1997 werken er 24 mensen aan dit project.
Akten
Sinds 1811 worden alle feiten die betrekking
hebben op geboorte, huwelijk en overlijden van
een persoon in openbare registers van de
Burgerlijke Stand bijgehouden. Ook zijn er nog
andere soorten akten, zoals echtscheiding,
erkenning en levenloos geboren. De opzet van
de Burgerlijke Stand gebeurde op initiatief van
de Franse overheersers (Code Napoleon, 1804).
De akten werden opgesteld door ambtenaren
van de Burgerlijke Stand. Voor 1811 werden de
gegevens bijgehouden door de bedienaars van
verschillende kerken. Men noteerde de levensfei
ten in de doop-, trouw-, begraaf- en lidmaatre-
gisters (retro-acta). Vaak ontbrak dit aan nauw
keurigheid en volledigheid. Door de vrijwel volle
dige gegevens (standaard opzet) op de akten na
1811 kunnen we nu, bijna twee eeuwen na
dato, onze voorouders vrij gemakkelijk traceren.
De aangifte van een geboorte verplicht allereerst
de vader. Is deze er niet of is hij verhinderd dan
kan een geneesheer, een vroedvrouw, etc. de
aangifte doen, mits hij of zij maar getuige van
de geboorte was. Binnen drie dagen moet de
aangifte geschieden. Op de akte staan o.a. tijd
en plaats van geboorte, de ouders en de aange
vers (waarvan natuurlijk heel vaak de vader er
één was). Bij onechte of voorkinderen doet ook
redelijk vaak de vader van de moeder aangifte.
Ook kunnen er erkenningen in deze registers
voorkomen.
Op huwelijksakten staan veel genealogische
gegevens. Allereerst de beide ouderparen. Bij
afwezigheid van deze kunnen de grootouders
genoemd worden. Beroepen staan vermeld, als
mede de geboorteplaats van de huwelijkskandi
daten. Tot een bepaalde tijd (in Noordwelle tot
1914) zijn er vier getuigen vermeld, later twee.
Van deze getuigen staat meestal hun relatie tot
de huwelijkspartners bijgeschreven. Aardig om te
zien is of al deze personen die in de akte
21
