GESIGNALEERD
PUBLICATIES OVER SCHOUWEN-DUIVELAND
Leendert van der Weele
Wie was Leendert van der Weele? Waarschijnlijk
een gewone man die in 1882 in een klein huisje
in de Molenstraat in Brouwershaven werd gebo
ren. Toch was hij niet zomaar een 'gewone'
man: hij hield ervan zijn levensverhalen te vertel
len aan zijn vijf dochters. En een van zijn kleinzo
nen, Peter Verton, heeft door middel van het
interviewen van oudere familieleden al die verha
len op schrift gesteld. Door de publicatie daarvan
wordt duidelijk wie Leendert van der Weele was
en wordt een beeld zichtbaar van het leven op
Schouwen-Duiveland in het begin van de twin
tigste eeuw. Het is ook een boek over persoonlij
ke hoogte- en dieptepunten, ervaringen en
visies.
Leendert groeide op als oudste in een gezin met
elf kinderen en vertoefde veel bij zijn grootvader
Leendert van Dongen in Brouwershaven van wie
hij al vroeg leerde rekenen en schrijven. Later op
school, waar hij alleen in de winter naar toe
ging, was hij de beste in die vakken. In de zomer
werkte hij als koeienwachter. Toen hij vijftien was
vertrok het gezin met een beurtschip naar
Rotterdam omdat de toekomst op dat moment
uitzichtloos leek. Maar al binnen twee jaar keer
den de Van der Weeles weer terug. Het verhaal
gaat verder, waarbij prachtige details van het
leven in die tijd worden verteld. Het boek leest
als een roman, maar ook als een geschiedenis
boek. Het is de geschiedenis van eenvoudige
families, de Van Dongens, de Van Beverens en
de Van der Weeles, in Brouwershaven en
Bruinisse, de plaats waar Leendert van der Weele
later ging wonen. Diverse onderwerpen worden
en passant onder de loep genomen: de grote
kindersterfte, de opvoeding van de kinderen, de
school, het werk, de garnalen- en de mosselvis
serij en de oorlog. In het boek zijn enkele illus
traties van familieleden opgenomen en zij passen
uitstekend bij het verhaal. Als Leendert in 1975
overlijdt, 93 jaar oud, heeft hij een vol leven ach
ter de rug.
Peter Verton, Leendert van der Weele, wachter
van de Zeeuwse stromen, Curagao 1999, 120 p.
De prijs van het boek is 24,50.
Zeelandia 100 jaar
In de nieuwe versie van de brochure 'Lijst van
leemten in het historisch onderzoek in Zeeland'
die in het najaar van 1999 verscheen, was mij bij
het zoeken naar bedrijfsgeschiedenissen al opge
vallen dat het Zierikzeese bedrijf Zeelandia in
2000 precies 100 jaar geleden werd opgericht.
Daar zou iemand toch eens iets over moeten
schrijven. Zeelandia is voor Zierikzee al 100 jaar
een belangijke economische factor. Ook de
publicist Kees Bos is dit blijkbaar niet ontgaan
en hij wijdde in het jaarboek Zeelandboek een
artikel aan het bedrijf. Het jaarboek, of zoals het
nu is genoemd 'Zeelandboek', verschijnt al
enkele jaren en bevat algemene en historische
artikelen over Zeeland. In het derde nummer
dus een bijdrage over De Koninklijke Zeelandia
H. J. Doeleman BV. Kees Bos schetst de ontwik
keling van het kleinschalige bedrijfje dat uitgroei
de tot een inter-nationaal concern. Herman
Johan, ofwel Johan, Doeleman, zoon van een
Zierikzeese bakker, experimenteerde in 1900 in
de keuken thuis met een recept voor het maken
van beschuitgelei, dat zijn broer voor honderd
gulden van een Vlaardingse bakker had gekocht.
De beschuit-gelei was zo bijzonder dat hij met
de productie ervan een bedrijfje kon vestigen in
een pakhuis in de Witte Yestraat. Bakkers maak
ten dankbaar gebruik van zijn kant-en-klare pro
duct. Nu maakt Zeelandia nog steeds bakkerij
grondstoffen die bakkers in heel Nederland en
daarbuiten gebruiken om hun produkten te ver
beteren. Het maken van nieuwe grondstoffen, de
samenwerking met buitenlandse bedrijven, de
mechanisatie en modernisering, de bedrijfscul
tuur, de positie van het bedrijf in Zierikzee en de
contacten met de Zierikzeesche Nieuwsbode en
Mondragon worden in het artikel kort uitge
werkt.
Het artikel is slechts een kleine aanzet tot een
uitgebreide bedrijfsgeschiedenis van Zelandia.
Het wordt tijd dat die geschreven gaat worden:
voorlopig blijft het een leemte in de Zeeuwse
geschiedschrijving.
21