aangemerkt en niet bebouwd mag worden. De
Zeeuwse Commissie komt al meteen met een
soort oplossing en bepleit 'open bebouwing' met
een minimum afstand van zes meter tussen de
bouwblokken. Er formeert zich dan een 'Comité
tot behoud van Zierikzeesch Stadsschoon' op
initiatief van H.J. Doeleman, directeur van
Zeelandia. Op 4 maart verzendt het Comité een
adres tot behoud van 't Vrije aan de gemeente
raad met een toelichtende foto van "een de
schoonste stadsaspecten van Zierikzee, onge
twijfeld tevens een van de schoonste in heel
Nederland". Het Comité pleit voor het openhou
den van dit deel van 't Vrije en het instellen van
een bouwverbod. In totaal tekenen 138 inwo
ners, onder wie vele leraren van de Rijks HBS en
diverse winkeliers, deze oproep.
In april maakt de Zierikzeese dienst Gemeente
werken een voorstel. Door huizenbouw zal het
beeld lijden, maar dat kan het opleggen van een
bouwverbod niet rechtvaardigen. Mede naar het
voorbeeld van Hilversum komt men tot het idee
van de 'open bebouwing'.
Tenslotte komen de plannen voor de westzijde
van 't Vrije aan de orde in de vergadering van de
gemeenteraad van 3 mei 1927. Het wordt een
pittige discussie. Het college wil de gedetailleerde
plannen van Gemeentewerken niet verwerken in
een voorstel tot uitbreiding van artikel 5 van de
Woningverordening. De heer Catshoek (SDAP)
gaat hier tegenin. De tussenruimte bij 'open
bebouwing' acht hij te gering, en hij komt met
een motie die om een uitbreidingsplan vraagt
waarin open gedeelten worden behouden.
Dan spreekt in krachtige bewoordingen de bijna
70 jaar oude burgemeester Fokker. Hij vindt de
hele beweging tegen 't Vrije ontzettend over
dreven. Toen de Ambachtsschool en directeurs
woning schots en scheef werden neergezet, was
het silhouet toch al bedorven. Nu opeens komen
de protesten. Hij waarschuwt de leden van de
gemeenteraad zich niette laten leiden "door
bespottelijk overdreven adressen en tijdschriftarti
kelen". Bovendien was 't Vrije volgens hem in de
zestiende en zeventiende eeuw ook bebouwd
geweest. Wethouder Koopman betoogt dat een
bouwverbod onmogelijk is, en vindt dat de raad
tevreden moet zijn met de toezegging van de
grondeigenaar dat de tussenruimten zo groot
mogelijk zullen worden. Catshoek pleit nogmaals
tegen de verminking van het architectonisch
schoon. De huidige bebouwing vindt hij 'niet veel
zaaks'. De motie wordt daarna verworpen met
tien tegen drie stemmen. Vóór waren dr. Van der
Kwast (Onafhankelijk), Versteeg (SDAP) en
Catshoek (SDAP).
We zijn nu driekwart eeuw verder en menigeen is
verrast een dergelijk villawijkje binnen de grach
ten van een oude stad aan te treffen. De stijl is te
vergelijken met de bebouwing langs de Lange
Blokweg. Zelfs werd niet lang geleden 't Vrije
met omgeving een "gebied met bijzondere waar
de" genoemd met "interbellum-architectuur".
Actie kan soms nodig zijn, maar een kansloze
actie is verspilling van energie.
Frans Beekman
Bronnen
- Gemeentearchief Schouwen-Duiveland (GASD),
Archief stad en gemeente Zierikzee, correspon
dentie 1927 (zonder inv.nr.).
- GASD, Zierikzeesche Nieuwsbode 1927.
- B. Sens, Architectuur en stedebouw in Zeeland
1850-1945, Zwolle 1993.
32
