GEBOORTEHUIS VAN PROFESSOR ZEEMAN
IN ZONNEMAIRE
Prentbriefkaart van het geboortehuis van
prof.dr Pieter Zeeman in de jaren '40 van de
vorige eeuw, toen het nog als gemeentehuis
diende (privé-verzameling)
Het zeventiende-eeuwse huis met trapgevel,
staande in de dorpsring van Zonnemaire, heeft
vele bewoners gehad. De stichter en eerste
bewoner omstreeks 1650 was waarschijnlijk
Pieter Eeuwigrijck, secretaris van Zonnemaire, uit
wiens familie het in 1729 overging op een ande
re eigenaar. Als particulier huis wisselde het pand
tussen 1729 en 1778 nogal eens van eigenaar.
Zonnemairse predikanten, onder wie de in 1738
bevestigde Johannes Luining, kochten het.
Luining vertrok in 1745 naar Dirksland, maar ver
kocht het pas in 1758, en wel aan ds Roering. Bij
diens vertrek in 1778 kocht de Kerk van
Zonnemaire het huis en werd het officieel pasto
rie. De koopsom bedroeg 250 pond Vlaams
1500 gulden). Tussen 1778 en 1882 woonden er
tien dominees. De laatste predikant maakte het
huis beroemd, doordat hij de vader werd van
Pieter Zeeman, de latere natuurkundige en
Nobelprijswinnaar.
Pieter Zeemans geboortehuis bleef pastorie tot
1882, waarna de Kerk wegens de slechte staat
van het pand een nieuwe pastorie liet bouwen
aan de Zuidweg. De oude pastorie werd weder
om particulier woonhuis. In 1943 kwam het door
ruiling in bezit van de gemeente Zonnemaire, die
het tot raadhuis maakte. Restauratie in het tijd
vak 1949-1952 bracht het voormalige woonhuis
terug in de oorspronkelijke staat. De gemeente
Amsterdam schonk het bronzen borstbeeld van
Zeeman, die in deze stad hoogleraar was. De
buste kreeg een plaats in het geboortehuis. In
januari 1961 ging de gemeente Zonnemaire op
in de nieuwe gemeente Brouwershaven, ambte
naren vertrokken en het gebouw kreeg weer
bewoners. Het borstbeeld van Zeeman werd in
1965 buiten geplaatst, als monument.
Burgemeester Vermeulen onthulde het in 1965,
ter herdenking van zijn 100ste geboortedag.
Met betrekking tot de vader van wetenschapper
Pieter Zeeman, bewoner in de tweede helft van
de negentiende eeuw, valt in het kort het volgen
de op te merken. Catharinus Forandinus Zeeman
werd geboren op 2 november 1828 te
Numansdorp als zoon van de dorpsarts.
Hij studeerde theologie in Leiden in de jaren
1848-1853. Zijn eerste gemeente was Welsum.
In dit Overijsselse dorp preekte hij van 1854 tot
zijn vertrek in 1862. Als pasgetrouwde dominee
kwam hij vanuit Welsum naar Zonnemaire met
zijn echtgenote, de domineesdochter Willemina
Worst. In 1865 werd zoon Pieter geboren, en na
deze in 1867 Johannes Hubertus (Bert), die zijn
loopbaan bij de Koninklijke Marine zou beëindi
gen als vice-admiraal. Andere in het huis ter
wereld gekomen kinderen stierven jong. Van
1862 tot in 1904 was Zeeman dominee van de
Hervormde gemeente Zonnemaire. Hij was 'de
moderne richting' toegedaan, dat wil zeggen dat
hij vrijzinnig dacht over de bovennatuurlijke niet
door het verstand te verklaren waarheden.
Lange jaren vervulde hij het secretarisambt van
het provinciaal kerkbestuur van Zeeland. Na zijn
emeritaat - hij was toen 76 jaar - vertrok hij naar
Haarlem. De predikant schreef een boek over
35