teinen en het rusten in de vele prieeltjes. De
Kanter schrijft daarentegen in zijn reisverslag:
"Wij zagen ook een groote tuin der capucij-
ners, dan wij beschouwden dezelve te eentonig
en van te weinig belang om erin te gaan". Het
verslag over de reis zelf vertoont veel overeen
komsten: we lezen in beide reisbeschrijvingen
hoe laat men ontbeet, hoelang er over elk traject
werd gereden, hoe slecht de wegen waren, hoe
de logementen bevielen en dan vooral wat
betreft de maaltijden, hoe laat men ging slapen
en hoe de bedden waren. Af en toe bezoeken ze
ook dezelfde herbergen: in Tienen gaan beide
gezelschappen naar Het Groot Hert en in Aken
logeren ze ook in hetzelfde logement:
De Dragon d'Or.
Tussen de beide reisverslagen ligt een periode van
ruim zestig jaar. Natuurlijk is de politieke situatie
niet te vergelijken, en daardoor het aantal toeris
ten en de daarbij behorende levendigheid in Spa
en Aken ook niet, maar des te opmerkelijker lijkt
het dat er in zo'n lange periode zo weinig is ver
anderd wat betreft de beschrijving van het dage
lijks leven tijdens een buitenlands reisje. Zouden
wij een vakantietrip in onze tijd willen vergelijken
met die van zo'n zestig jaar geleden - dus onge
veer in 1940 - dan zouden er boekdelen aan te
pas moeten komen om de verschillen te beschrij
ven.
G. G. Trimpe Burger - Mekking
Noten
1 Het boekje heeft inventarisnummer 102,
handschrift 99. De paginanummering klopt
niet, de volgorde is: bladzijde 1-42, 55-71,
43-54, 71-110. De heer H. Uil, archivaris van
het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland,
was zo vriendelijk mij attent te maken op dit
handschrift en het tijdelijk te deponeren bij
het Zeeuws Archief.
2 De heer Sander den Haan wees mij erop dat
de buitenplaats Zoomerlust in 1798 eigen
dom was van Pieter de Kanter.
3 De gegevens over Pieter de Kanter komen uit:
P. D. de Vos, De vroedschap van Zierikzee van
de tweede helft der 16d' eeuw tot 1795,
Middelburg 1931
4 J. J. Westendorp Boerma en C. A. van
Swigchem, Zierikzee vroeger en nu, Bussum
1972.
5 Met de "prins" van Luik is de prins-bisschop
bedoeld. De prins-bisschoppen bestuurden
tot de Franse Revolutie het zelfstandige prins
bisdom Luik dat niet tot de Oostenrijkse
Nederlanden behoorde. Het lag als een soort
eilandje tussen gebieden waar veel gods
dienstconflicten woedden: de katholieke
Zuidelijke Nederlanden, de vrijgevochten pro
testantse Noordelijke Nederlanden, de - deels
protestantse en deels katholieke - Duitse
Rijnstaten en het katholieke Frankrijk.
6 De auteur gebruikt de naam "Borget" voor
Burtscheid, in de achttiende eeuw nog een
dorpje buiten de poort van Aken, nu een
stadsdeel in Aken. Burtscheid is nog steeds
een belangrijk kuuroord.
7 Met Ketzenborg wordt Katsenhof bedoeld,
een uitspanning met een groot wandelpark
aan de rand van de stad, in de nabijheid van
het Keizersbad.
8 Crevel is het huidige Krefeld.
9 Er waren in 1798 drie lutherse kerken in
Amsterdam. Daar de kerk 'nieuw' genoemd
wordt, kan alleen de voormalige Hersteld
Evangelisch-Lutherse kerk in aanmerking
komen: die was gebouwd in 1792-1793 door
de Amsterdamse timmerbaas Jan Smit onder
supervisie van A. van der Hart. (Peter Don,
Noord-Holland - Kunstreisboek, Zeist 1987)
10 Het Badhuis verrees in 1797 aan de
Muidergracht recht tegenover de Groenelaan,
de tegenwoordige Plantage Badlaan. Het was
een fors gebouw van drie verdiepingen. Op
de begane grond waren de badcellen, op de
eerste verdieping een sociëteitsruimte en
daarboven de vertrekken van de directeuren
en het personeel. (R. Roegholt e.a., Wonen
en wetenschap in de Plantage. De geschiede
nis van een Amsterdamse buurt in driehon
derd jaar, Amsterdam 1982).
11 Over deze feestdag konden helaas geen
gegevens worden gevonden.
12 Ooltgensplaat wordt ook wel De Plaat
genoemd.
13 In 1610 werd de Steenendijk aangelegd voor
de zuidelijke afdamming van de Gouwe.
Daarna volgden enkele inpolderingen waar
door de voormalige scheepvaartgeul degra
deerde tot een smal watertje, nog alleen van
belang voor de afwatering van de polders.
10
