Verhuizen
Als vader zo ver was met zijn verhaal nam hij een
slokje van zijn koud geworden thee. Zijn oogjes
schitterden maar verder zag je niks aan zijn
gezicht.
In het voorjaar van 1875 werden ze het beu in
Kerkwerve. Ze gingen een pachter zoeken en
rentenieren in Zierikzee. Een gezegde van Jan
Zoeter was: 'Boeren geeft maar brood', met
andere woorden: rijk wordt je er niet van. Pieter
Gaanderse uit Brouwershaven tekende het
pachtcontract. Hij nam de paarden en de koeien
over, de wagens, ploegen, de grond en de een-
en tweejarige meekrap. Jan en Pietje losten
de hypotheek af en gingen een huis kopen in
Zierikzee. Dat werd er een aan het Rodedorp4.
Het aandeel in de Noordgouwse meestoof Willem
III verkocht hij niet, dat hield hij voor zichzelf.
Misschien dat dit meer opleverde dan gewone
rente. Nu hadden noom Jan en moei Pietje
nog neven wonen in Veere. De mannen waren
'rijkstonnenlegger op de Zeeuwse wateren' en dat
was een goede betrekking volgens vader. Ze waren
stikgoed met de neven. 'Kom naar Veere, wat heb
je nou in Zierikzee te zoeken. In Veere is veel meer
te doen', zelden die. Daar lieten ze hun oren naar
hangen. Het huis in Zierikzee werd verhuurd en in
Veere huurden ze zelf een huis. Op 24 augustus
1875 werden ze in het bevolkingsregister van de
gemeente in Kerkwerve uitgeschreven naar Veere.
'Als noom Jan in die Veerse periode gestorven was,
had er nooit een Van Damme aan de Heuvelsweg
geboerd. Want het testament was ten voordele
De eerste steen voor het nieuwe boerenhuis
gelegd door een zoon van de pachter (foto
collectie auteurs)
van de Van Beverens', zei vader altijd. Maar met
die leuke neven ging het een beetje over, noom
Jan was meer boer dan varensgezel. Ze kregen
ruzie. Zeven jaren hadden ze in Veere gewoond,
op 26 juni 1882 gingen ze terug naar Zierikzee.
Na een bezoekje aan de notaris Pieter Way te
Zierikzee werd het testament weer veranderd. De
Zoeters hebben nog twintig jaar samen in Zierikzee
gewoond. In 1902 is moei Pietje gestorven, ze was
bijna 82 jaar. Noom Jan overleed in 1905. In zijn
laatste levensjaren werd op hem gepast door een
nichtje, Pieternella Zoeter.
'Ostie' in Kerkwerve
In de periode dat Jan en Pietje de boerderij
verpachtten, ging Jan ook wel eens naar 'den
ostie' kijken of de veldvruchten goed stonden.
Op een morgen ging hij om kwart over vier 's
ochtends op weg, dan kon hij er om vijf uur zijn.
Dan begonnen de werkmensen met de arbeid.
Hij was daar om die tijd, maar er was niemand
te zien. Wat later kwam Gaanderse naar buiten
en begon te melken, de waakhond zal hem wel
wakker hebben gemaakt, 's Middags was hij weer
terug bij Pietje en zei: 'D'r komt niks van terechte,
ze laage [hierop volgde een Engelse krachtterm]
allemaal nog op d'r nist'. Gaanderse heeft veertien
jaar geboerd in Kerkwerve, toen ging hij naar de
boerderij van zijn vader in Brouwershaven.
In 1879 liet Jan Zoeter een nieuw woonhuis
bouwen voor zijn pachter. Ze woonden toen
zelf in Veere. Tijdens die bouw ging er iets mis,
er waaide een muur om. De afrekening van het
karwei met de ambachtslieden vond plaats in de
voorkamer van het huis aan het Rodedorp, die
hiervoor was gereserveerd. Piet Kesteloo, de smid
van Kerkwerve vertelde dat ze evenveel 'Engelse
krachttermen' als guldens toegeschoven kregen.
Op 11 december 1905 werd de boerderij op
verzoek van de erfgenamen openbaar verkocht in
de 'sociëteit' van de weduwe Kanaar aan de Nieuwe
Haven te Zierikzee. Onze grootvader woonde er
toen al: op 1 augustus 1889 werd hij in Kerkwerve
ingeschreven vanuit Ouwerkerk. De boerderij
aan de Heuvelsweg heeft drie 'geslachten' Van
Damme brood gegeven. 103 jaar hebben ze er
gewoond. Een eeuw lang hebben ze er geoogst,
behalve in 1944 en 1945 niet (inundatie) en in
1953 natuurlijk niet (watersnoodramp).
16
