Mondragón en zijn soldaten oprukkend naar Zierikzee (silhouet van Nicolaas Jan Visser) Verluchting lectuur over Schouwen Omstreeks 1910 kwam het silhouet weer in trek, misschien onder invloed van de Art Déco, de toen in de mode zijnde stijlrichting met liefde voor sterke contrasten in kleur en vorm. De Nederlandse kun stenares Nelly Bodenheim (1874-1951) schilderde in die tijd talrijke silhouetten, vaak in Oost- Indische inkt. Vooral stellen het Nederlandse scènes uit boeken of liedjes voor. Haar boek In Holland staat een huis, uit 1924, is van kunstig gemaakte schaduwbeelden voorzien. Het silhouet kwam in de voorgaande eeuw ook in de jeugdlectuur en op prentbriefkaarten voor het kind in zwang. De in het Bevelandse Wilhel- minadorp geboren kinderboekenschrijver Jacob Stamperius (1858-1936) heeft het kort voor zijn dood verschenen boek Sint Nicolaas te Zierikzee (1935) laten illustreren met silhouetten. Stamperius heeft het boek geschreven in opdracht van de Zierik- zeese fabriek van bakkerijgrondstoffen Zeelandia. Zijn sprookje De klompenmaker en de prinses is eveneens geïllustreerd met silhouetten. Vervaar diger van de schaduwbeelden in eerstgenoemd boek was de uit Den Haag gekomen, maar in Goes geboren Nicolaas Jan Visser (geb. 1892). Deze illustrator werkte als tekenleraar aan de Hogere Burgerschool in Zierikzee. Hij bewoonde voor zijn vertrek naar Alkmaar, in het jaar van de verschijning van het sinterklaasverhaal, met vrouw Lena Maria Alida Delgorge en kinderen Jacoba Pieternella en Nicolaas Augustijn Johannes de noordelijke helft van het gesplitste herenhuis Lange Nobelstraat 20/22*. Nicolaas Jan Visser zal de silhouetten hebben gemaakt in dit woonhuis. Het zijn vermakelijke kleine schaduwbeelden, waarvoor waarschijnlijk in Oost-Indische inkt gedoopte penseel en pen werden gebruikt. De tekeningen in het boek - van minder goede kwaliteit - zijn waarschijnlijk ook allemaal van Vissers hand. Er is sprake van sil houetten met de grote kracht die schaduwbeel den eigen is; de fantasie prikkelend. De afbeeldingen moeten toen voor de kinderen Visser fascinerend zijn geweest, en zullen ook nog de jeugd van nu aanspreken. Aan de vervaardi ging van schaduwbeelden kan de hedendaagse jeugd plezier beleven. Als de leerlingen van het basisonderwijs de opdracht krijgen elkaar te sil houetteren, wordt er geestdriftig gewerkt! Eén van de hierbij afgedrukte silhouetten zet een zich in de zestiende eeuw afspelende verhaal over "het spookpaard van Haamstede" kracht bij. De overlevering, vastgelegd door de volksverhalenver- zamelaar Willem Geldof, is opgenomen in het boek getiteld Het paard in vertellingen en knipsels (1982). Een silhouet toont het edele dier, met op zijn rug uit het brandend Slot Haamstede geredde schatten. Het kasteel was in 1525 in brand ge vlogen bij de viering van een overwinning behaald door keizer Karei V, en grotendeels verwoest. Het paard zou nog altijd 's nachts vanuit de zee door duinen en Slotbos zoeken naar zijn heer, "rinke lend van het geld en goud" waarmee deze hem had beladen. Desbetreffend knipsel en de andere knipsels in het boek zijn van de Friese knipkunste naar Gerlof Smit (geb. 1946). Deze gedisciplineerde knipper maakt silhouetten waarbij hersenactiviteit en emotie perfect in balans zijn gehouden. Het geknipte silhouet als vervaardigd door Smit, straalt de spanning uit die met een geschilderd of 4

Tijdschriftenbank Zeeland

Stad en lande | 2005 | | pagina 8